Museum Batavialand wordt in de komende jaren ingrijpend vernieuwd. Provinciale Staten van Flevoland stemden daar op 26 februari mee in. Samen met onder meer het Rijk en gemeente Lelystad steekt de provincie miljoenen in het museum.
Ariane Hoog, directeur-bestuurder van Museum Batavialand, zegt in een reactie: “We zijn ontzettend blij dat de Provinciale Staten heeft besloten te investeren in ons museum. Deze investering is een belangrijke stap richting onze toekomst als provinciaal museum met nationale allure.”
Medio 2028 zijn bezoekers welkom in het nieuwe museum. Het huidige museum blijft voorlopig gewoon open voor publiek.
De historische schepen, de tentoonstellingszalen en de ruimtes voor demonstraties van scheepsambachten worden in één overzichtelijk museumcomplex samengebracht. Daarvoor wordt een deel van het huidige gebouw gesloopt, komt er een nieuw museumgebouw, met een andere entree en een geheel nieuwe inrichting. De historische schepen en scheepswrakken zullen zowel binnen als buiten te zien zijn.
Nationaal Scheepsarcheologisch Depot
Het museum is Nationaal Scheepsarcheologisch Depot en beheerder van de maritiem-archeologische rijkscollectie. Voor die taken komen op het terrein nieuwe depots en een conserveringsstraat.
Voor de Batavia, hét uithangbord van Batavialand, heeft de vernieuwing en uitbreiding ook gevolgen. Het gereconstrueerde spiegelretourschip komt op de wal te liggen en krijgt een plek op het museumterrein.
In het nieuwe museum zullen de ruimtes voor tentoonstellingen, scheepsambachten en schepen straks logischer met elkaar verbonden zijn. “Bezoekers worden verwelkomd in een gastvrij gebouw”, kondigt het museum aan, “waar ze actief kennis kunnen maken met verhalen over het ontstaan van de polder, over de rijke vondsten uit de Zuiderzeebodem en vergeten verhalen van mensen in dit gebied – van schipperskind tot tulpentuinder. De presentaties zijn toegespitst op de pioniersgeschiedenis van Flevoland en de maritieme geschiedenis en scheepsarcheologie van Nederland.”
Scheepsinventarissen en andere voorwerpen uit de rijke collecties, waarvan sommige tot 10.000 jaar vóór Christus teruggaan, illustreren de verhalen over mens en water. In de nieuwe presentaties komen de objecten straks beter tot hun recht, belooft Batavialand.
Schepen, scheepswrakken en scheepsambachten
Buiten op het museumterrein zullen in elk geval de Batavia en het 20e-eeuwse scheepswrak van De Zeehond (het eerste scheepswrak uit Flevoland waarvan de identiteit werd achterhaald) in al hun pracht te bewonderen zijn. Kinderen kunnen spelen in de waterspeeltuin en van alles beleven en ontdekken op het terrein.
De historische scheepswrakken zullen binnen in het museumgebouw tentoongesteld worden. Nieuw is dat bezoekers straks de conservering en restauratie van scheepswrakken en de uitoefening van scheepsambachten van dichtbij kunnen volgen, en soms ook zelf actief mee kunnen doen. Het museum blijft daarnaast een maatschappelijke werkplek voor stagiaires en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt die zij aan zij werken met de vrijwilligers.
De provincie Flevoland, het ministerie van OCW, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de gemeente Lelystad en Museum Batavialand trekken samen op in dit project. Met de nieuwbouw en herinrichting is alles bij elkaar zo’n 25 miljoen euro gemoeid.
Het Rijk investeert 7 miljoen euro voor de depots en faciliteiten van het Nationaal Scheepsarcheologisch Depot. Daarmee komt hét nationale kenniscentrum op het gebied van de maritieme archeologie in de provincie Flevoland. De provincie zal 7,7 miljoen euro bijdragen aan de nieuwe entree en het museumgebouw. De gemeente Lelystad is van plan bij te dragen door de overdracht van grond en 3,6 miljoen euro voor de verplaatsing van de werf. Voor de maximaal 7 miljoen euro kostende museale vernieuwing gaat Batavialand op zoek naar fondsen en sponsors, aangevuld met een lening. Daarvoor geeft de provincie een garantstelling af.
Museum van nationale allure
In 2023 besloten Provinciale Staten al tot doorontwikkeling van Museum Batavialand. Bij de uitwerking van de plannen bleek het huidige gebouw echter klimatologisch, constructief en qua afmetingen niet te voldoen. Met de nu voorziene aanpassingen kan het museum doorgroeien tot een provinciaal museum van nationale allure, zoals directeur-bestuurder Ariane Hoog voor ogen heeft.
Het museum verwacht vanaf 2028 op jaarbasis tenminste 100.000 bezoekers te verwelkomen. Gelegen naast Bataviahaven en Batavia Stad Fashion Outlet moet het een belangrijke bijdrage gaan leveren aan het cultuur-toeristische aanbod. Een herpositionering maakt eveneens deel uit van de vernieuwing.
De Batavia
De Batavia wordt in 2026 op de wal gehesen. Het schip krijgt een plek op het nieuwe museumterrein. Scheepsbouwer Willem Vos bouwde dit houten spiegelretourschip in de jaren 1985-1995 op ware grootte na met 17e-eeuwse technieken. Er werkten in totaal zo’n 600 leerlingen en werklozen mee aan de bouw; zij leerden zo het ambacht. Het schip is nu al behoorlijk op leeftijd en verkeert in slechte conditie. Daarom kan het alleen nog op het droge duurzaam worden behouden en onderhouden.
Het aan land brengen van dit immense vaartuig van 65 meter lang en 700 ton zwaar is een forse operatie die gedegen voorbereiding vraagt. Momenteel wordt onderzocht hoe dit het beste kan gebeuren en hoe het schip ook op het droge toegankelijk kan blijven voor publiek. Wie het imposante schip nog in het water wil zien liggen, kan dit jaar in elk geval nog aan de Oostvaardersdijk terecht.
