Het stelsel van keuring en certificering van binnenschepen gaat op de schop. ILT werkt aan een nieuwe opzet waarbij de inspectie een grotere rol en meer controle krijgt.
Die veranderingen waren al in de maak vóórdat Stichting Nederlands Bureau Keuringen Binnenvaart afgelopen najaar geschorst werd en de bruine vloot onder verscherpt toezicht kwam te staan.
“We gaan het stelsel robuuster maken, zoals de minister heeft gevraagd”, zei Anuschka Otten over de insteek. Zij is programmamanager bij de Inspectie Leefomgeving en Transport. Zaterdag 6 april was ze, samen met projectmanager Dennis de Gelder, gastspreker bij de ASV-voorjaarsvergadering. Ze presenteerden de plannen daar voor het eerst. Vooral om van gedachten te wisselen over de richting, want de invulling staat nog niet vast. “We willen jullie meenemen in waar wij aan denken, en we willen graag van jullie horen of en wat er anders zou moeten.”
Hiaten
Bijna anderhalf jaar geleden leverde de ILT een tussenrapportage op aan minister Harbers en de Tweede Kamer over wat beter kan bij certificering. De inspectie houdt in 35 certificeringsstelsels toezicht op taken die in veel gevallen voorheen door de overheid zelf werden uitgevoerd, maar nu zijn uitbesteed aan erkende of aangewezen partijen of geaccrediteerde private partijen. Voor het onderzoek keek ILT naar zes van die certificeringsstelsels, waaronder dat voor de binnenvaart.
“Is het certificaat dat u krijgt voor uw schip voldoende betrouwbaar? Weten we dat de schepen op een eenduidige manier getoetst en beoordeeld zijn, naar veiligheid, naar duurzaamheid? Hebben we daar een goed beeld bij en denken we dat het ook goed gaat,” vroeg Otten de ASV-leden. Ze had zelf het antwoord: “We hebben een aantal hiaten geconstateerd.”
In het huidige stelsel hebben de klassenbureaus en de keuringsinstanties van de minister en de ILT een aanwijzing om onderzoeken uit te voeren bij schepen én het mandaat om namens de minister certificaten af te mogen geven. Daarvoor dienen ze wel een accreditatie van de Raad voor Accreditatie te hebben. De ILT houdt toezicht op de certificerende instellingen.
Certificering door ILT
De grootste wijziging in de nieuwe opzet is dat het onderzoek en de certificering, inclusief de afgifte van het certificaat, straks niet meer in één hand liggen. Nederland is het enige land binnen de Europese Unie waar dat nu wel zo geregeld is, vertelde Dennis de Gelder. “We zien, doordat het zo ver van ons georganiseerd is, dat ILT eigenlijk nog maar nauwelijks betrokken is bij de afgifte van die certificaten. Het stelsel kent een mogelijk schijn van belangenverstrengelingen.” En daarmee het risico voor een onzuivere gang van zaken.
Lastig is ook dat de ILT eigenlijk nog maar heel beperkte capaciteit heeft voor het toezicht, vulde De Gelder aan. Dat toezicht is bovendien achteraf. Al met al heeft de inspectie nu onvoldoende inzicht in het functioneren van de keuringen en certificeringen.
De rollen, taken en verantwoordelijkheden van de diverse partijen moeten anders. Volgens ILT zijn er drie opties: versterken van het toezicht en de certificering weer onderbrengen bij ILT, alleen versterken van het toezicht en zowel het onderzoek als de certificering weer door ILT laten doen. Die laatste variant komt in grote lijnen overeen met hoe het vroeger met de Scheepvaartinspectie was geregeld – en nog steeds in de andere Rijnoeverstaten gaat.
ILT gaat voor de eerste optie: het versterken van het toezicht en de certificering door ILT. Dat is op dit moment de voorkeursvariant. De Gelder: “In dat scenario blijven de klassenbureaus en de keuringsinstanties de onderzoeken uitvoeren, maar gaat de ILT zelf weer de certificaten afgeven. En daarmee kunnen we, denken we, veel beter sturen op de kwaliteit van de keuringen.”
Dat betekent dat ILT flink wat extra personeel moet aantrekken, realiseren De Gelder en Otten zich. “Daarbij streven we naar optimale dienstverlening en uiteraard passende tarieven.”
Geen stempelfabriek
Het afgeven van het certificaat is niet alleen een papieren handeling, aldus Otten. “Het moet geen stempelfabriek worden. De opzet is dat we ook reality checks uitvoeren: steekproefsgewijs meekijken bij keuringen. Dat doen we ook in de luchtvaart en bij de rail. We willen daarvoor zelf ook weer een clubje experts in huis hebben. We gaan inhoudelijk kijken naar de rapporten die we van de klassenbureaus en keuringsinstanties krijgen. Op basis daarvan vormen we een oordeel of we een certificaat kunnen afgeven of niet.”
Op vragen uit de zaal om formulieren eenvoudiger te maken, antwoordde Otten: “We willen samen met de sector een nieuw aanvraagformulier ontwikkelen. Dat is een van de zaken die we zien als onderdeel van een optimale dienstverlening.”
Met het bezoek aan de ASV-vergadering is de consultatie van alle betrokkenen gestart voor de ILT. De inspectie gaat de komende tijd overleggen met de klassenbureaus, keuringsinstanties, de binnenvaartorganisaties en de Raad voor Accreditatie.
