‘Je kunt niet zomaar even weglopen als je aan het roer staat. In de dertig seconden die nodig zijn om een kop koffie of een pakje shag uit de woning te halen kan het al fout gaan.’ Rob Schoute doet een dringend beroep op het verantwoordelijkheidsgevoel en het goede zeemanschap van binnenvaarders. Hij is officier van justitie bij het parket Rotterdam en belast met nautische strafzaken in Zuidwest-Nederland.
Nautische officier van justitie Rob Schoute.
Signaal afgeven
Sinds hij ruim een half jaar geleden als nautisch officier van justitie werd aangesteld, kreeg hij meerdere zaken te verwerken waarbij binnenschepen onverklaarbaar van koers raakten en schade veroorzaakten doordat ze de wal in voeren. Het was voor hem aanleiding om een ingezonden brief te schrijven en de binnenvaartmedia bij het Openbaar Ministerie in Rotterdam uit te nodigen om zijn zorgen toe te lichten.
‘Ik wil een signaal afgeven. Mensen alert maken. Ook met de automatische piloot moet er iemand aan het roer staan.’
Gemakzucht
In zijn brief (die hieronder staat) beschrijft Schoute drie zaken die hij behandelde waarbij roergangers ‘even’ iets anders moesten doen en daardoor niet op de koers van het schip letten. Ze vertrouwden op de automatische piloot – met de nodige gevolgen.
‘Drie eenzijdige aanvaringen die het gevolg waren van gemakzucht en inschattingsfouten van de betrokken schippers/roergangers’, schrijft Schoute.
Scheepshoorn
Bij de beschreven gebeurtenissen deden zich geen persoonlijke ongelukken voor. Hij heeft er echter ook een paar waarbij dat wel het geval is. Zoals een jacht dat overvaren werd.
Zonder op die zaken in te kunnen gaan, heeft hij wel een advies: ‘Blaas gewoon met je scheepshoorn als je vermoedt dat die pleziervaarders je niet gezien hebben. In geen van die zaken is dat gebeurt. Ik heb de indruk dat er weinig geluidsignalen worden gegeven. Doe het, gewoon uit voorzorg.’
Even iets anders doen…!
Medio 2013 zijn kort na elkaar een aantal binnenvaartschepen onverwachts van hun koers afgeweken en de kant op gevaren. In alle gevallen was de schade groot. Het onderzoek naar deze aanvaringen wees uit dat er geen sprake was van een technisch mankement. Wat was er dan wel aan de hand?
Als je de processen-verbaal van de Zeehavenpolitie er op naleest, dan val je van de ene verbazing in de andere.
Bij het eerste eenzijdige ongeval voer het schip in oostelijke richting op de Nieuwe Maas in de buurt van Ridderkerk. Er werd op de auto-pilot gevaren. De weersomstandigheden waren normaal. De schipper zag een flauwe bocht naar stuurboord naderen en stelde de auto-pilot naar stuurboord bij. Daarna is hij zijn Vaartijdenboek gaan invullen.
Toen hij weer opkeek zag hij dat de koers van het schip te veel naar stuurboord afweek en zijn vaartuig dreigde de wal in te varen. Vlug schakelde de schipper over op handbediening, gaf roer naar bakboord en schakelde een tandje bij maar hij slaagde er, mede vanwege de ebstroom, niet in zijn schip weer op koers te krijgen. Even later boorde de kop zich in een betonnen steiger. De schipper vermoedde een technische storing, maar zoals gezegd is daarvan niets gebleken.
Een ander schip voer eveneens op de nieuwe Maas, dit keer ter hoogte van de Bocht van de Esch. Het schip was afvarend, ruim 130 meter lang en niet geladen. De schipper verklaarde dat hij naar de achterzijde van het stuurhuis was gelopen om daar een boterham klaar te maken. Dat hij wel met enige regelmaat de koers heeft gecontroleerd maar vervolgens bemerkte dat zijn schip te snel naar stuurbord draaide en richting de rechter oever koerste.
Hierop heeft hij de voortstuwing gestopt, vol roer naar bakboord gegeven en met vol vermogen geprobeerd de draaiing richting de rechter oever te stoppen. Daarvan heeft hij ook nog gebruik gemaakt van zijn beide boegschroeven, echter zonder resultaat. Rond vijf uur die morgen boorde de kop van zijn schip zich in de wal met flinke schade aan zowel zijn schip als aan de oever tot gevolg.
En dan was er ook nog dat binnenschip afvarend op de Noord ter hoogte van Papendrecht, geladen met zand. Het schip voer een gestrekte koers en de schipper meende dat hij wel even beneden in de woning een pakje shag kon halen. Toen hij weer in het stuurhuis verscheen, zag hij dat zijn schip naar stuurboord uit het roer lief en dreigde in de kant te lopen.
Ook hier is weer geprobeerd door gas terug te nemen en vol roer te geven naar bakboord een aanvaring te voorkomen. Ook weer zonder succes. Door de aanvaring raakte een damwand beschadigd en moest een noodreparatie worden uitgevoerd om te voorkomen dat het zand achter de damwand wegspoelde.
Drie eenzijdige aanvaringen die het gevolg waren van gemakzucht en inschattingsfouten van de betrokken schippers/roergangers. We mogen van geluk spreken dat er geen personen gewond zijn geraakt. Je moet er niet aan denken dat ter plaatse een jachtje of een ander klein vaartuig had gevaren.
In alle gevallen is gehandeld in strijd met art. 1.04 van het Binnenvaartpolitiereglement. Dit artikel schrijft voor dat de schipper steeds alle voorzorgmaatregelen mot nemen die volgens goed zeemanschap of door de omstandigheden waarin het schip zich bevindt zijn geboden om te voorkomen dat, kort samengevat, het leven van personen in gevaar wordt gebracht of schade wordt veroorzaakt. Ook moet voorkomen worden dat de veiligheid of het vlotte verloop van de scheepvaart wordt belemmerd.
Het Openbaar Ministerie doet er samen met de betrokken opsporingsinstanties alles aan om de veiligheid op het water te handhaven. De betrokken schippers zijn of worden vervolgd en hebben fikse boetes opgelegd gekregen, of kunnen deze tegemoet zien. Hierbij moet gedacht worden aan bedragen van honderden en zelfs duizenden euro’s, mede afhankelijk van de specifieke omstandigheden waaronder het ongeval heeft plaatsgevonden. Daarbij speelt de gevaarzetting een belangrijke rol, maar ook de eerdere contacten met justitie die betrekking hebben op het vaargedrag wegen zwaar.
Maar vóór alles wil jet Openbaar Ministerie vanaf deze plaats schippers p het hart drukken niet even iets anders te doen terwijl ze hun schip besturen. Als een schip vaart, moet er altijd iemand van de bemanning de koers controleren en uitkijk houden. De hier beschreven ongevallen laten zien dat als aan die verplichting niet de hand wordt gehouden, de gevolgen groot kunnen zijn. Wat dan resteert, is het zwaard van Vrouwe Justitia.
Rob Schoute,
officier van justitie
Parket Rotterdam
