Proeven met visnetten die Rijkswaterstaat uitvoert bij de Oranjesluizen aan de oostkant van Amsterdam hebben opvallende vangsten opgeleverd. Naast de te verwachten driedoornige stekelbaars, spiering en paling, zit er ook bot en tong in de netten. Deze zoutwatervissen komen van zee. Ze tonen aan dat de vispassage in de sluizen werkt.
Tal van vissoorten moeten ongehinderd van zout naar zoet of van zoet naar zout water kunnen zwemmen voor hun voortbestaan. Palingen leven in zoet water, maar planten zich ver op zee voort. Zalmen en, driedoornige stekelbaarzen, doen het juist andersom: zij trekken vanuit de zee naar zoet water om zich daar voort te planten.
Het Noordzeekanaal is voor dit vissenverkeer een cruciale verbinding. Het vormt een geleidelijke overgangszone van zout, via brak, naar zoet water. Hierdoor krijgen trekvissen de gelegenheid zich aan te passen aan de nieuwe omstandigheden. Ook staat het kanaal in verbinding met achterliggende wateren waar vissen graag bivakkeren.
Vispassages
De Oranjesluizen vormden voor migrerende vissen een flink obstakel. Daarom heeft Rijkswaterstaat al in de jaren ’90 twee vispassages aangelegd in de sluizen. De werking van de vispassages wordt nu onderzocht met een subsidie van het Programma Natuurlijk IJmeer-Markermeer en het Programma Noordzeekanaal.
Nog tot en met 2014 wordt gemeten hoeveel heen en weer trekkende vissoorten het Noordzeekanaal en de sluizen passeren. De eerste resultaten zijn ronduit opvallend: naast de soorten die verwacht mogen worden, zwemmen bot en tong vanuit zee via de vispassage naar het Markermeer-IJmeer. Het onderzoek levert naast kennis ook verbeterpunten op voor het functioneren van de vispassages.
Programma Noordzeekanaal
De volgende regionale partijen voeren samen het onderzoek bij de sluizen uit: waterbeheerders Waternet/AGV, Rijkswaterstaat, Hoogheemraadschap van Rijnland en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier in samenwerking met de Haven Amsterdam, Provincie Noord-Holland, Sportvisserij MidWest Nederland en gemeente Amsterdam. Ze doen dit in het kader van het Programma Noordzeekanaal, dat tal van maatregelen bevat om de komende jaren gezamenlijk de vismigratie wezenlijk te verbeteren.
De vismonitoring bij de Oranjesluizen is een belangrijk onderdeel van het Programma om in beeld te krijgen hoeveel van welke soorten door de vispassage gaan. De uitkomsten bepalen welke maatregelen nu nog meer nodig zijn om hindernissen voor trekkende vissen weg te nemen.
