Elf schepen in brand, twee doden en een miljoenenschade. Dat is de trieste uitkomst van de scheepsramp bij Emmerich op 7 oktober 1960. Die dag ramt de 78 meter lange veerboot Tina Scarlett de tanker Diamant. Een ramp van nog grotere omvang wordt voorkomen door dapper ingrijpen van een aantal schippers. Onder wie ‘de held van Emmerich’.
De Tina Scarlett is op weg van de werf in Keulen naar Vlaardingen waar het vaartuig zeewaardig moet worden gemaakt. De veerboot wordt getrokken door de sleepboten Martin en Niederrhein, elk 300 pk. Mensen van de werf zijn aan boord van de Tina Scarlett nog aan het werk. Het vaartuig is bestemd voor een Deense rederij en zal dienst gaan doen tussen Kopenhagen en het Zweedse Landskrona. Het schip moet plaats bieden aan zevenhonderd personen en zevenhonderd personenauto’s. Maar zover komt het niet.
Granaten
Bij kilometerpaal 851 bij Emmerich gaat het al mis. Uitgerekend op de dag dat het geallieerde bombardement van de stad wordt herdacht. Door haperend roerwerk van de Tina Scarlett dreigt één van de sleepboten te worden omgetrokken, die niet genoeg pk’s aan tegengas blijken te hebben. De kapitein van de Martin kapt de draden en de veerboot ramt de voor anker liggende Diamant. Het schip heeft 1150 ton gasolie aan boord.
De bemanning van politieboot WSP 4 afdeling Nordrhein-Westfalen kan alleen maar hulpeloos toekijken hoe de brandstof de rivier inloopt, die vijf tot acht minuten later ontvlamt. Artur Tinnemeyer van de Spido is op 100 meter afstand minder afwachtend en haalt de schippersvrouw, haar kind en de vrouw van de matroos van de Diamant. En vaart weer terug om meer mensen uit het water te halen.
Gelukkig dat de Emilia geen vlam vat, die 800 meter verderop ligt. Het schip heeft als lading granaten aan boord bestemd voor het Amerikaanse leger. De ramp zou niet te overzien zijn geweest. Wel raakt de Rijn in vlammen, een vuurzee van 30 tot 40 meter hoog. Alle in Duisburg gestationeerde blusboten worden te hulp geroepen. De hitte moet onvoorstelbaar zijn geweest.
Vlammen
Motorschip Haen uit Millingen kan niet anders dan stroomopwaarts door de vuurzee heen varen terwijl een ander schip, de Fortuna, door de teer op de luiken vlam vat. Aan elkaar vast drijven de Tina Scarlett en de Diamant intussen stroomafwaarts, rammen de Nederlandse tanker Vaarwel 2 en slepen die mee.
Kapitein Anton van Bommel van de Haen weet de brandende Fortuna tussen de kribben te manoeuvreren. De branden worden geblust. De schippersvrouw van de Fortuna heeft de vlammen echter niet overleefd. Het lichaam van de schipper van de Vaarwel 2, Nico Cornelissen, wordt tien dagen later op de Pannerdense Kop gevonden.
Het gevaar van drie brandende schepen die inmiddels richting olieraffinaderij Spyck drijven, is nog niet geweken. Antoni Bakkeren van de Rodeur ziet het en vaart met zijn vrouw naar de brandende Diamant, Vaarwel 2 en de 78 meter lange Tina Scarlett. Samen met motorschip Sturmvogel weet hij het trio uit de buurt van de olieraffinaderij te houden.
Held van Emmerich
Zeven dagen later pas is de Diamant uitgebrand. In de buurt van kilometerpaal 857. Twee dagen later wordt het schip geborgen en kan de resterende 280 ton gasolie worden overgepompt. Na drie jaar wordt de Tina Scarlett uit de zuigende modder gelicht.
Twee doden zijn te betreuren: Nicolaas Cornelissen uit Maasbracht en Maria van der Vlag uit Stadskanaal. 22 mensen zijn gewond geraakt, sommigen ernstig. Een trieste balans van wat op de Rijn nog steeds te boek staat als de grootste scheepsramp na 1945.
Naast de al genoemde schepen zijn de volgende vaartuigen ook zwaar beschadigd: de Vinkeveen en Cabato uit Rotterdam, de Virgo Fidelis II, de Liberté uit Groningen, tanker Brigitte uit Hamburg en de Bellinzona uit Basel.
Antoni Bakkeren, zijn vrouw Antonia, Anton van Bommel en diens zoon Henk worden als helden geëerd. De stad Emmerich houdt aan de ramp een blusboot over. En een tentoonstelling over de ramp van vijftig jaar geleden, waarin ook foto’s zijn opgenomen uit het album van Artur Tinnemeyer, ‘de held van Emmerich’. 24 was hij toen hij getuige van de vuurzee was. Hij redde op die 7e oktober in totaal zes mensen van een wisse dood.
In het Rheinmuseum is het inferno van vijftig jaar geleden met een tentoonstelling overzichtelijk gemaakt. De expositie Schiffsunglücke auf dem Rhein loopt nog tot 21 november. Het Rheinmuseum is gevestigd aan de Martinikirchgang 2, 46446 Emmerich am Rhein, telefoon: (0043) 0282 275 400.
(Frank Antonie van Alphen)
