“De minister is er klaar mee”, concludeert Martijn van Helvert, Tweede Kamer-lid voor het CDA. Bij het Algemeen Overleg met de minister op donderdag 2 februari maakte hij het Melanie Schultz van Haegen niet gemakkelijk toen ze ontwijkend antwoordde op zijn vragen over het realiseren van meer transparantie in de binnenvaart.
Eerst zei de minister dat ze het heeft laten onderzoeken maar dat het niet kan, die transparantie. Vervolgens stelt ze dat ‘het niet voor de hand ligt’ en tenslotte belooft ze de Tweede Kamer er een brief over te schrijven, na de verkiezingen.” Vandaar zijn conclusie dat de minister er niet echt mee bezig is.
“Sinds ze heeft aangekondigd niet terug te willen keren als minister, heeft ze geen nieuwe initiatieven meer genomen voor de binnenvaart en eigenlijk voor de hele maritieme sector. Terwijl er nog zo veel te doen is.”
Rol van bevrachters
Die transparantie geldt wat hem betreft vooral de rol van de bevrachters in de binnenvaart. “Die rol moet duidelijker. Het is een lastige, ondoorzichtige materie, waar duidelijke regels voor moeten worden opgesteld. Er is nu nog te veel ruimte voor excessen.”
Martijn van Helvert is twee jaar Kamerlid en heeft in die periode kennisgemaakt met de binnenvaart door middel van werkbezoeken (shiphoppen met het BVB) en een introductie door Roland
Kortenhorst, oud-CDA-Kamerlid en voorzitter van Koninklijke BLN-Schuttevaer. “Je merkt dat die transparantie speelt in de binnenvaart. Ik ontvang regelmatig mails en je ziet veel reacties als je iets over het onderwerp post op Facebook.”
Wat wil Van Helvert precies dat wordt aangepast in de rol van de bevrachter?
“Het moet duidelijk zijn namens wie hij handelt. Is hij in dienst van de schipper of in dienst van de verlader? De schipper die bijvoorbeeld investeert in milieumaatregelen aan boord, moet weten of en hoeveel hij daarvoor betaald krijgt door de verlader. Het is echter op dit ogenblik de bevrachter die bepaalt welk schip welke lading krijgt. De schipper mag van deze marktverhoudingen niet de dupe zijn. We willen vooral opkomen voor de gezinsbedrijven in de binnenvaart die door de wet beschermd moeten worden. Maar even voor de duidelijkheid: ik misken niet de taak van de bevrachter in de sector. Wees alleen transparant.”
Die transparantie viel echter niet zo goed bij de minister. “Ze reageerde lauwtjes, niet enthousiast. Daarom hebben wij gezegd: we gaan maar vast beginnen met een wetsvoorstel voorbereiden als de minister zelf geen actie onderneemt. Waarom kan die transparantie in de huizenmarkt wel of bij de verzekeringen? De schipper verdient een stuk bescherming.”
“Het wil echt niet zeggen dat de bevrachters de boeken open moeten doen. Ze blijven natuurlijk een makelaarsfunctie houden. Het gaat erom dat verladers weten waar ze voor betalen en dat schippers weten hoeveel de tussenpersoon kost als die namens hen met de verlader over de prijs praat. We moeten toe naar een eerlijke economie op het water. Als een schipper milieu-investeringen in zijn schip heeft gedaan en de verlader heeft er iets voor over om daar gebruik van te maken, mag die vergoeding voor het groenere vervoer niet blijven hangen bij de tussenpersoon.”
Markt
Twee jaar houdt Martijn van Helvert zich nu met binnenvaart bezig. “Al van het begin af aan hoor ik over het gebrek aan die transparantie en je merkt op de sociale media dat het leeft. Ik heb contact met zowel Koninklijke BLN-Schuttevaer als met het CBRB hierover. Het CBRB is wat minder blij met dit initiatief. Dat begrijp ik wel, omdat er veel bevrachters bij zijn aangesloten.”
De mogelijkheden die de binnenvaart biedt aan Nederland maken die sector belangrijk, dat erkent het Kamerlid volmondig. “Toen een TNO-rapport uitwees dat 40 procent van het vervoer dat nu per weg en spoor gaat, per binnenvaart zou kunnen, werd daar niets mee gedaan. Ik heb ook aan de staatssecretaris en de minister van Infrastructuur en Milieu gevraagd iets te doen met dat rapport, maar die zijn moeilijk te bewegen. Ik vind dat onbegrijpelijk. Al slaag je er maar in om de helft van die mogelijkheden te benutten, dan nog is dat fantastisch. Ze hebben het rapport laten liggen, dat hebben ze ook toegegeven.”
Het CDA wil dat het ministerie de aanpak van het goederenvervoer compleet anders gaat organiseren. Het plan ‘Lekker doorrijden’ richt zich vooral op de nog steeds sterk verkokerde aanpak van het ministerie. “Als er iets is met het spoor, wordt naar een oplossing op het spoor gezocht, terwijl het veel beter integraal kan worden aangepakt, zodat ook naar de binnenvaart wordt gekeken. Die kokers moeten weg, er is nog zo veel ruimte om te bewegen. Kijk naar het water waar nog zo veel mogelijk is. Als we dat tegen de minister zeggen, roept ze dat dat al gedaan wordt. Maar dat is dus niet zo. De echte modal shift begint op het ministerie.”
Verkiezingsprogramma
Dat is ook opgenomen in het verkiezingsprogramma van het CDA. “Het is de visie van het CDA voor al het vervoer, ook dat van personen. Als je ergens heen wilt, dan moet duidelijk zijn met welk vervoermiddel je het best naar je bestemming kan komen.”
“Het switchen tussen modaliteiten moet makkelijker worden. Dat geldt net zo goed voor het vervoer van goederen. Het maakt degene die de goederen bestelt niet uit hoe ze vervoerd worden, als hij ze maar op tijd en tegen een gunstig tarief kan ontvangen. En als er iets gebeurt onderweg waardoor vervoer met een andere modaliteit noodzakelijk is, dan moet dat kunnen. Die ruimte moet er zijn. Als een kei in een beek wordt gelegd, gaat het water er ook omheen. Om dat mogelijk te maken moet regelgeving worden aangepast.”
In het personenvervoer is dat eenvoudig te visualiseren: “Als je gebruik maakt van trein, metro en bus, dan moet je nu telkens in- en uitchecken, zelfs al zijn de voertuigen van dezelfde maatschappij. Dat moet anders. Eén keer inchecken als je vertrekt en één keer uitchecken als je aankomt. En bij het goederenvervoer moet de besteller van de goederen het amper merken dat er onderweg wordt geswitcht van modaliteit. Zo willen we de doorstroming van de goederen verbeteren en natuurlijk de binnenvaart veel toegankelijker maken voor de verladers, zodat het leidt tot modal shift richting binnenvaart.”
