Om de Friese havens bereikbaar te houden voor grotere binnenvaartschepen, moeten de vaarwegen verbeterd worden. Uit onderzoek door Panteia blijkt investeren in het Van Harinxmakanaal tussen Leeuwarden en het Prinses Margrietkanaal het meest rendabel. Het College van Gedeputeerde Staten zet dan ook in op deze vaarweg. Opwaardering van hetzelfde kanaal tussen Leeuwarden en Harlingen gaat echter op de lange baan. Provinciale Staten van Friesland beslissen op 29 maart.
Er is 12 miljoen euro beschikbaar. De investering is van belang voor de concurrentiepositie van bedrijven in de havens en voor het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid, zo stelt het provinciebestuur. Als er niets gebeurt, verschuift er 134.000 ton lading van het water naar de weg, blijkt uit het onderzoek van Panteia. Dat heeft, in opdracht van de provincie, de kosten en baten van investeren in de Friese vaarwegen geanalyseerd. Er is ook gekeken naar de behoefte aan bedrijventerreinen die afhankelijk zijn van verbindingen over water.
Opwaardering
Het voorstel van het college behelst de opwaardering van twee vaarweg(trajecten). Bovenaan het wensenlijstje staat het verbreden en verdiepen van het Van Harinxmakanaal tussen Leeuwarden en Fonejacht, de aansluiting op het Prinses Margrietkanaal. Dan kunnen klasse V-schepen ook gebruik maken van dit deel van de vaarweg. Ook het verbreden en verdiepen van de huidige Vaarweg naar Heerenveen bij Terherne krijgt groen licht.
Het volgende project zou het verbreden en verdiepen van het Van Harinxmakanaal tussen Leeuwarden en Harlingen kunnen zijn. Opwaardering van de Vaarweg naar Drachten wordt als vierde mogelijke investering genoemd. Maar die laatste twee worden uitgesteld. Op basis van het onderzoek stelt het college voor om nu niet door te gaan met het verbreden en verdiepen van het Van Harinxmakanaal tussen Harlingen en Leeuwarden en af te zien van de aanpak van de Vaarweg naar Drachten.
Voor het Van Harinxmakanaal geldt dat het investeren in de aanpak van alleen het deeltraject tussen het Prinses Margrietkanaal en Leeuwarden het meest efficiënt is.
Aanpak van het gehele kanaal verschaft Drachten extra bereikbaarheidsvoordelen, maar deze wegen niet op tegen de extra investeringskosten van 22,3 miljoen euro, adviseert Panteia. Voor Friesland als geheel lijkt dit dus geen rendabele investering.
Geen geld voor Vaarweg naar Drachten
Verbetering van de Vaarweg naar Drachten zelf zou wél rendabel zijn. Toch ziet het provinciebestuur daarvan af. Tot verbazing van de gemeente Smallingerland, waar Dracht deel van uitmaakt.
“We zijn zeker teleurgesteld”, zei wethouder Van der Leck tegen Omroep Fryslân. “De vaarweg is van wezenlijk belang voor Drachten en de werkgelegenheid. Er zijn twaalf watergebonden bedrijven actief met tweeduizend arbeidsplaatsen. Klasse 4-schepen worden niet meer gebouwd en nieuwe schepen zullen de haven niet meer kunnen bereiken en dan staan de duizenden banen op de tocht. Dat is een enorme aderlating.”
Vaarwegen zijn niet groot genoeg
De provinciale vaarwegen in Friesland zijn niet groot genoeg voor binnenvaartschepen van klasse Va. Er wordt weliswaar gewerkt met ontheffingen, maar dat is ontoereikend, geven de onderzoekers van Panteia aan.
“De vaarwegbeperkingen vormen daarmee een bottleneck in de ontwikkeling van de Friese havens en op de bijbehorende bedrijventerreinen, wat kan leiden tot een shift van 135.000 ton naar de weg. Het grootste deel daarvan, 104.000 ton, komt ten laste van de haven van Drachten.”
Voor de Provinciale Staten staat het collegevoorstel voor investeringen in de Friese vaarwegen op 29 maart op de agenda. Later dit jaar beslissen ze of de 12 miljoen euro die voor het Van Harinxmakanaal beschikbaar is, daadwerkelijk naar het traject Leeuwarden-Fonejacht gaat.
Containerterminals
Panteia heeft ook gekeken naar de bereikbaarheid van Leeuwarden met containerschepen. De onderzoekers doen de suggestie om de MCS-terminal in de Friese hoofdstad te verplaatsen, “zodat de scheepvaart daar naartoe geen hinder meer ondervindt van de spoorbrug in het Van Harinxmakanaal. Vanuit het oogpunt van de nautische bereikbaarheid lijkt dit een goedkopere oplossing dan de kosten van vervanging van de brug zelf”.
Voor nieuwe containerterminals in de provincie ziet Panteia in feite geen ruimte. Daar is het ladingpotentieel te beperkt voor. “Wel lijkt de opzet van een ‘fly-by’ terminal langs het Prinses Margietkanaal kansrijk. Relatief lage investeringskosten worden dan gecombineerd met goede bereikbaarheid; passerende containerschepen hoeven niet om te varen.”
Het gaat echter om beperkte volumes die op die manier wel op een commercieel haalbare manier zouden kunnen worden verwerkt.
