De Jan van der Heyde IV is de nieuwe blusboot van brandweer Amsterdam Amstelland. Hij werd in december geleverd door Damen Shipyards Gorinchem. Het schip wordt nu uitgebreid getest door de brandweer terwijl de brandweermensen zich tegelijkertijd kunnen inwerken op het schip. Opvallend is dat het schip ruim anderhalve meter korter is dan zijn voorganger. Daarnaast wordt het hydraulisch aangedreven door twee roerpropellers.
De blusboot is speciaal ontwikkeld voor de grachten van Amsterdam. De Amsterdamse grachten hebben een lengte van 75 kilometer verdeeld over 165 grachten.
In de haven functioneren de havendienstschepen als blusboten en daar is de Jan van der Heyde IV alleen nodig voor waterlevering aan de wagens. Het schip is niet gasdicht of uitgerust met een overdrukcabine en heeft geen schuimblusinstallatie.
De taak van het schip is het blussen in de stad en op het IJ. De blusboot kan ook dienst doen als drijvende pompeenheid. Zo kan het schip acht brandweereenheden aan land snel en efficiënt van voldoende water voorzien.
Makkelijker manoeuvreren
Nieuw zijn de twee hydraulisch aangedreven roerpropellers, die de manoeuvreereigenschappen van het vaartuig aanzienlijk verbeteren. De twee bluspompen kunnen per minuut elk 14.000 liter water leveren. Daarnaast kunnen de twee blusmonitoren, die hydraulisch uitgeschoven kunnen worden, ieder 7.000 liter water per minuut geven. Dit is voldoende om schepen bij brand te koelen op het IJ. De vereiste snelheid van het schip is 15 kilometer per uur.
Tevens zijn er nog twee uitschuifbare schijnwerpers op het schip geplaatst en kan het dek in de winter volledig ijsvrij gehouden worden. Alles is duidelijk te volgen en af te lezen op het uitgebreide bediening- en managementpaneel in het stuurhuis.
Daarnaast zal Jan van der Heyde IV als duikplatform en search-and-rescue-vaartuig ingezet worden. Voor het leegpompen van woonarken en schepen die dreigen te zinken, is het schip ook uitgerust met twee zware dompelpompen van 3.000 liter per minuut. Ze zijn volledig uitwisselbaar met die van de brandweerwagens. Amsterdam heeft circa 2.500 woonarken.
Ook deze ‘Jan’, zoals de blusboten door insiders genoemd worden, krijgt een ligplaats aan de Noorder IJdijk naast de Oranjesluizen in Amsterdam-Noord. Hier was zijn voorganger de laatste twaalf jaar ook gestationeerd. Maarten Haalboom, projectleider voor de Jan van der Heyde IV bij Brandweer Amsterdam Amstelland, is blij met de nieuwe blusboot en wil hem het liefst zo snel mogelijk in bedrijf nemen. “We zijn nu met de proefvaarten bezig en het trainen van de bemanning.”
Haalboom legt de vereisten van de aanbesteding voor het nieuwe schip uit: “We hebben de maten van de Jan van der Heyde III aangehouden met de wens dat hij het liefst iets korter werd en de kruiphoogte mocht niet boven de 1,40 meter uitkomen. Dit wordt bereikt door het stuurhuis hydraulisch te laten zakken. De diepgang is 1,40 meter gebleven. De lengte is uiteindelijk 17,60 meter geworden, waardoor het schip in de grachten makkelijker te manoeuvreren is.”
Complex
“Qua omvang een klein project en toch heel complex”, vertelt Roel van Eijle. Hij is salesmanager bij Damen Shipyards Gorinchem in Gorinchem. “De brandweer had grote behoefte aan een nieuwe blusboot ter vervanging van de huidige boot, die eigenlijk op is. De uitgeschreven eisen van het bestek, zoals de fysieke eisen met betrekking tot lengte, breedte, hoogte, diepgang en brandbluscapaciteiten, waren de belangrijkste.”
“Daarnaast wilden ze graag dat het schip makkelijker in de grachten manoeuvreerbaar was; dus moest hij kleiner zijn dan het oude schip van 19,25 meter lang en 80 ton zwaar. Het schip is nu 17,60 meter en 60 ton.”
“Dit maakte het inbouwen heel krap. Na veel reken- en denkwerk is alles er ingekomen. Wij kregen bij de aanvraag in september 2015 een eerste ideeënschets. Daar was nauwelijks aan gerekend, dat hebben wij zelf gedaan en uitgewerkt.” Uiteindelijk paste alles in de kleine machinekamer van circa 9 meter lengte.
Uitvinder
In Amsterdam waren in 1694 al blusboten in gebruik. Het waren een soort schouwen met twee brandspuiten. De eerste Jan van der Heyde was van 1875 tot 1930 in dienst. Een drijvende stoomspuit, vernoemd naar de bekende uitvinder, schilder, generaal-brandmeester, Jan van der Heyden (1637-1712).
De ‘eerste Jan’ was voorzien van een schroefmachine en een pompmachine. De snelheid van het schip was 8 mijl per uur; de pompcapaciteit 4.000 liter per minuut. De tweede was van 1930 tot 1983 in bedrijf. Het schip doet tegenwoordig dienst als museumschip in Almere, bij het PIT-museum. De Jan van der Heyde III wordt binnenkort officieel opgevolgd door de IV. De III is verkocht aan
Damen Shipyards Gorinchem.
