“Vergroenen van een schip is goed nadenken en kijken waar het verbruik echt zit”, stelt Evert Jan Muurling, schipper en eigenaar van vakantieschip Fleur.
Dat betekent: niet zomaar een schone motor plaatsen als je weinig uren vaart… Dat levert weinig op. Muurling koos bewust voor 27 zonnepanelen plus acht accu’s. Daar zit voor zijn passagiersschip de winst: in comfort voor de gasten en een lager verbruik voor zijn bedrijf.
De Fleur was een Tielrode-spits van 45 meter. Bij de ombouw tot passagiersschip is het vaartuig ingekort naar (echte) spitsenlengte. Het schip heeft een geveegder voor- en achterschip dan een standaardspits.
Muurling verzorgt met de Fleur vaar- en fietsvakanties, het schip doet ook dienst als vergaderaccommodatie of hotel… in hartje Amsterdam. Naast de hutten is er een ruime accommodatie met airconditioning voor vergaderen, eten en gezellig samenzijn. Na onderzoek is gebleken dat het verbruik bij de Fleur vooral in koken, vaatwassen en de verwarming en koeling van de accommodatie zit. Daar is dus de winst te behalen. Als het aggregaat minder vaak aan hoeft, is er ook een voordeel voor de gasten: meer comfort door minder geluid.
Walstroom
In de zomermaanden vaart de Fleur op de rivieren en kanalen van Frankrijk. Er zijn tien hutten aan boord, met losse bedden en eigen sanitair. In de wintermaanden is de thuisbasis het centrum van Amsterdam. De ervaring van Muurling is dat nog lang niet overal walstroom beschikbaar is. “Dan stond in het verleden altijd het aggregaat aan.”
Nu, op dagen zonder walstroom, nog maximaal acht uur. Zelfs bij bewolkt weer zorgen de huidige zonnepanelen nu dat er iets geladen wordt. Tijdens het varen kan er bijgeladen worden als er weinig zon is. Het aggregaat draait hierdoor beter als stilliggend moet worden laden. Het staat niet meer onbelast te draaien.
De nieuwe installatie is in augustus 2022 geplaatst. Dit is het eerste volledige seizoen. Muurling vermoedt dat circa 30 procent van de energie voor de verblijven opgewekt wordt door de zon.
Op verantwoorde manier
Muurling en Steffie Kranz varen al ruim twintig jaar op de zeilklipper Gouwzee. In 2018 kochten ze samen de Fleur. Naast de zeilende chartervaart wilde het stel ook in een andere tak van het toerisme varen. “Het werk is leuk, met een mooi schip. Er zijn maar weinig schepen die met twintig personen de Franse kanalen op kunnen.”
Vervolgens is hij gaan denken en rekenen hoe het beter kan: “Hoe kan ik op een leuke verantwoorde manier vergroenen.”
Een nieuwe motor moest wel heel veel schoner zijn dan de Scania met de weinige vaaruren die de Fleur maakt, om veel effect te realiseren. Comfort staat voorop voor de gasten; een generator draaien kan hinderlijk zijn voor de gasten, en die gebruikt ook brandstof. “Zonnepanelen zijn schoner dan een generator, daar zit dus de winst. We hebben alle verbruik geïnventariseerd… Overal ledverlichting, geen halogeen meer. Dat was 60 Watt per lamp, nu is het 7 Watt.”
Stroomverbruik
“Een oven en een vaatwasser verbruiken veel stroom. Evenals de steamer. Hier op de Zaanse Schans is geen walstroom. Doordat wij zonnepanelen en accu’s hebben, hoeft de generatorset nog maar een aantal uren te draaien. Overdag niet. Zodra de accu’s wat leger raken, zie ik dat op de app en start ik de generator – waar ik ook ben, via de telefoon – voor enkele uren. Dit gebeurt ook als de walstroom zou uitvallen”, zegt Muurling. “Met walstroom hoeft de generator helemaal niet meer aan.” Als ze varen, draait er een dynamo mee op de hoofdmotor naast de panelen en laden de accu’s weer.
Tijdens het interview regent het. Desondanks laadt de accu met 710 Watt, laat Muurling zien. De accucapaciteit is 55 procent en er wordt op dit moment 13 kilowatt gebruikt, mede doordat er ook gekookt wordt. “Je ziet op de app alles wat gebeurt aan boord.”
“Ik wil de accucapaciteit graag nog met vier lithium-ijzer-fosfaataccu’s uitbreiden.” Hij kiest voor dit type accu’s, omdat die veiliger aan boord zijn dan li-ion-batterijen, die veel in auto’s worden gebruikt. Vier extra accu’s kosten al snel 20.000 euro. “Leeuwestein Scheepsinstallaties heeft de expertise met LiFePO-accu’s, systemen en grote installaties. Met hen ben ik om de tafel gaan zitten om te brainstormen wat de ideale oplossing is voor dit schip. Goed en veilig is de eerste prioriteit. Daarnaast heb ik bij Victron een cursus gedaan en de drie omvormers gekocht.”
Accu’s en omvormers
Vooral de accu’s en de drie 15 kWh omvormers brengen stevige kosten met zich mee. Muurling heeft met zijn ervaring als installateur een deel van de installatie zelf gedaan. De 27 panelen liggen in vier series die met gezekerde, speciale zonnestroomkabels naar de Maximum Power Point Tracking (MPPT) gaan. Dit is een techniek die de regelaar gebruikt om altijd de maximaal mogelijke energie uit de installatie te halen. De accu’s hebben minimaal 48 Volt nodig. Zodra het voltage circa 5 Volt boven die drempel uitkomt, wordt er geladen. In de winter is er met een stilliggend schip gemiddeld 40 kiloWatt per dag nodig en zomers, tijdens het varen, 200 Watt.
Een installatie met zonnepanelen en accu’s kost al snel 100.000 euro. Muurling geeft een tip: “Het belangrijkste is niet alleen te denken aan hoe snel je het terugverdient. Kijk het naar comfort en gemak dat je ook op plekken mag liggen waar je generator niet aan mag staan. Mijn stokpaardje is: kijk wetenschappelijk waar je kan besparen en naar het rendement van je actie. Dus niet blindelings een nieuwe motor voor besparing plaatsen omdat er bijvoorbeeld subsidie voor is.”
Een voordeel van zonnepanelen en accu’s is ook dat je een kleinere generator kunt kopen. Voor piekspanningen helpen immers de accu’s mee. Muurling: “Zorg voor het behoud dat je een goed battery management-systeem hebt.”
