De binnenvaart heeft zich door de toegenomen internationale vraag naar goederen sterk hersteld van de coronadip. De fikse groei van 5,5 procent vrachtvolume 2021 zet zich in 2022 door, maar wel gematigder: 2,5 procent. Dat voorspelt ING Research op basis van een nieuw onderzoek naar de logistieke sector.
Mede door het uitblijven van laag waterbeperkingen heeft de scheepvaart over de Rijn een comeback gemaakt, aldus de ING-onderzoekers. “Drukte in de havens heeft ook veel extra containervervoer opgeleverd. Stevig herstel in de staalindustrie en hoge gasprijzen zorgen tijdelijk voor meer kolenvervoer in de binnenvaart.”
De tankvaart komt het minst gunstig uit de pandemie. “Maar ook hier is er herstel en dat zet zich door in 2022”, voorspelt ING Research.
“Behoorlijk goed jaar”
De coronadip is meegevallen voor de scheepvaart, concludeert de onderzoeksafdeling van de bank. “2021 was per saldo zelfs een behoorlijk goed jaar. De snelle en stevige opleving door de groeiende internationale goederenhandel heeft in 2021 voor vlot herstel tot boven het niveau van 2019 gezorgd. Ook in de zeehavens was dit herstel te zien, met vooral aanzwellende container en bulkstromen voor de industrie en energiesector.”
De internationale handel is de drijvende kracht achter de scheepvaart. Door aanhoudende goederenconsumptie tijdens de pandemie, sterk herstel van de handel met Azië en heropbouw van voorraden in de industrie bevond de wereldhandel zich na een groei van ruim 10 procent zich eind 2021 ruim boven pre-coronaniveau. Ondanks de verstoringen in toeleveringsketens.
Tankvaart
In 2022 valt de groei van de wereldhandel terug, maar die blijft met 4 procent toch nog op een behoorlijk groeiniveau liggen. “Voor de binnenvaart is het een goed teken dat de Europese inkoopmanagersindex PMI eind 2021 ruim in het groen staat, wat wijst op aanhoudende productiegroei. In de auto-industrie is in 2022 door een beter hanteerbare chiptekorten ook meer mogelijk.” Dat pakt gunstig uit voor de vraag naar en het vervoer van ertsen, staal en energiekolen.
De tankvaart heeft wel last gehad van corona, maar er is verbetering in aantocht, blikt ING Research vooruit. Een deel van de groei van de wereldhandel in 2022 komt naar verwachting van minerale olieproducten. “Na een terugval van het brandstofverbruik in het wereldwijde auto- en vooral vliegverkeer als gevolg van de pandemie wordt er, met een nieuwe fase die de pandemie ingaat, sterker herstel verwacht.”
Rijnvaart
Eind 2021 was het binnenvaartvolume weer groter dan vóór de pandemie. Dit is boven de eerdere verwachting van economen. “De droge bulkvaart is met een aandeel van 54% nog altijd het grootste segment in de binnenvaart, en bijna driekwart daarvan gaat over de grens. In 2021 zijn er veel van deze extra industriële grondstoffen vervoerd en dat heeft het herstel gestimuleerd. Doordat voorraden zijn aangevuld wordt dit in 2022 naar verwachting minder. Gunstig is wel dat het vervoer van bouwstoffen weer aantrekt.”
Binnenlands vervoer is een belangrijke groeimarkt voor de binnenvaart. Tweederde van het werk is echter nog altijd internationaal, met een hoofdrol voor de Rijn en zijrivieren. “Na een negatieve trend sinds het extreme lage-waterjaar 2018, toen er langdurige beperkingen kwamen, steeg het internationale volume voor het eerst weer. Dit heeft de binnenvaart uit het dal getrokken”, stelt ING Research vast.
Of de trend daarmee ook definitief is gekeerd, is onzeker. “Het afgelopen jaar ging de sterke vraag vanuit de industrie gepaard met het grotendeels uitblijven van laag water. De kracht hiervan neemt in 2022 af. Voor de toekomst blijft de afgenomen betrouwbaarheid door sterker schommelende waterstanden een risico.” Maart als steunfactor voor de lange termijn noemt ING dat de Europese Commissie het vervoer via de binnenvaart met de Green Deal in 2030 met een kwart wil laten stijgen.
Opleving bij kolenvervoer
De energietransitie krijgt steeds meer impact op de ladingstromen. Dit is het eerst te zien bij het kolenvervoer, dat in 2020 45 procent kleiner was dan ten tijde van de piek in 2013. Het maakt nog maar circa 8 procent van het totale ladingpakket uit.
Tegen die trend in leefde het kolenvervoer in 2021 juist op. In de Rotterdamse haven verdubbelde de overslag van kolen bijna in de eerste drie kwartalen van 2021. Dat kwam deels door het herstel in de staalindustrie, maar vooral door de fors opgelopen gasprijs: het opwekken van goedkopere kolenenergie was tijdelijk in trek. Zodoende steeg het aandeel van kolenenergie in Duitsland weer van 22 naar 28 procent.
Maar zowel Nederland als Duitsland zijn erop gericht kolenenergie op weg naar 2030 helemaal af te bouwen. De opleving voor de binnenvaart is daarmee ook van korte duur, al kan die ook in 2022 nog invloed hebben. Maar vanaf 2025 is er flinke krimp te verwachten, kijkt ING Research verder vooruit.
Containers
Het binnenland blijft een groeimarkt voor de binnenvaart. Het overheidsbeleid voor intensiever gebruik van de zogeheten ‘Blue Road’ lijkt met het verder uitgebreide netwerk van inland terminals en ladingbundeling ook bij meer verladers aan te slaan. Vooral het containersegment profiteert daarvan, al moet het in perspectief worden gezien, merkt ING op: dit is met een aandeel van 5 procent in de totale vervoersprestatie nog steeds klein.
Ook internationaal containervervoer over water blijft kansrijk, maar dat viel de afgelopen jaren op de Rijn tegen, aldus de onderzoekers van de bank. “Na het langdurige lage water in 2018 weken verladers uit naar het spoor en hierdoor zijn er ladingpakketten voor langere tijd verschoven. De binnenvaart heeft zich daarvan nog niet kunnen herstellen, ook al kent ook het spoor knelpunten.”
Als lichtpunten noemt ING dat de intensiteit van het vervoer tussen Rotterdam en Antwerpen toeneemt. Eind 2022 wordt er een nieuwe containerterminal in Bergen op Zoom geopend en Trilogiport in Luik wil in samenwerking met de Antwerpse haven het containervervoer over het Albertkanaal laten groeien. Ook op de Benedenrijn, van en naar Duisburg, blijven er volgens de bank kansen voor de binnenvaart.
