Bij de viering van ‘75 jaar bevrijding’ heeft de rol die de Nederlandse Koopvaardij tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft gespeeld, te weinig aandacht gekregen, vindt Willem Geluk. De conservator van een reizende expositie over de rol van de Nederlandse tanker Ondina wijst erop dat het vandaag, 15 juni, exact 75 jaar geleden is dat de Shell-tanker als eerste na de oorlog in Rotterdam afmeerde. De meegebrachte olie was bestemd voor de wederopbouw van Rotterdam.
De Ondina bracht in 1945 vlak na het eind van de oorlog 5.000 ton gasolie en 3.000 ton petroleum mee. De brandstof was hoofdzakelijk bedoeld voor verlichting en verwarming. De aanvoer was de symbolische start van Rotterdams naoorlogse opmars als belangrijkste energiehaven van Europa.
Koopvaardij
“De schepen van de Nederlandse koopvaardij gingen in 1939 nauwelijks voorbereid de oorlog in. De bijna 2,5 miljoen bruto registerton met circa 18.500 opvarenden, die door de Nederlandse koopvaardij werd ingebracht heeft voor een belangrijk deel kunnen bijdragen aan de geallieerde eindoverwinning in 1945. Helaas ging vrijwel de helft van de Nederlandse vloot ten onder”, vertelde Geluk al eens eerder aan deze krant.
De Steenwijker organiseert sinds 2009 exposities over het bijzondere verhaal van de tanker Ondina. De gezagvoerder van het schip in oorlogstijd, Willem Horsman, was een oom van hem.
Aanval
De Ondina (9.070 ton laadvermogen) had al een bewogen geschiedenis achter de rug. De Ondina was in 1942 als geallieerd schip vanuit Australië op weg naar Iran om daar olie te laden toen het schip op 11 november werd aangevallen door twee Japanse schepen. De Britse mijnenveger Bengal escorteerde de Ondina en opent het vuur op de aanvallers om de Ondina een kans te geven te ontsnappen. Horsman dacht er niet aan om te vluchten en mengde zich met zijn bemanning in het gevecht.
Met één kanon en een kleine voorraad van 34 granaten nemen zij ook een van de Japanse schepen onder vuur. Met succes: de Ondina weet de Hokoko Maru tot zinken te brengen. Het gevecht gaat door met de tweede Japanse aanvaller. Al snel moet de Ondina zich overgeven; de munitie is op.
Torpedo
Horsman beveelt zijn bemanning van boord te gaan met de reddingssloepen. Zelf blijft hij aan boord. Geluk vertelde onlangs op Radio Rijnmond, die aandacht besteedde aan de expositie bij het STC, wat er gebeurde: ‘Het zusterschip Aikoku Maru neemt wraak. Het vuurt een torpedo af op de Ondina en Horsman laat het leven bij de inslag.’ Ook vier andere bemanningsleden overleven de wraakactie niet.
Om de rest van de bemanning bekommeren de Japanners zich niet. Met hun keren ze na een poosje terug naar de Ondina. Het beschadigde schip kan nog varen en ze halen veilig Australië. Het schip blijft de rest van de oorlog heel, zodat het in 1945 de primeur heeft in Rotterdam.
