Hij groeide op te Sint Jansteen in een gezin van elf kinderen. Zijn vader was er schoolhoofd en gepassioneerd zendamateur sinds 1926. Erfelijk belast bouwde hij amper elf jaar oud een korte golf-ontvanger voor zijn vader. Een jaar later een zender. Eenmaal volwassen startte hij met een lening uit zijn vaders traktement een radio & tv-zaak in Hulst. Als het maar even kon experimenteerde hij aan boord van zijn sloep met elektronica, kompas, dieptemeter en zijn nog onvolwassen automatische piloot. Seb Blommaart kwam streek voor streek op koers. Radio Zeeland was geboren!
DE HOBBY VAN… Seb Blommaart
In deze serie belichten we bijzondere hobby’s van mensen uit de binnenvaart, scheepsbouw en maritieme dienstverlening. Hebt u ook een niet-alledaagse liefhebberij of vrijetijdsbesteding en wilt u dat wereldkundig maken of anderen enthousiasmeren? Geef u dan op via [email protected].
Naar het moment dat Seb Blommaart met zijn sloep voor een zeiljacht wisselde en op de Westerschelde dobberde, dochter op de preekstoel, zelf met een pilsje in de kuip en zijn prototype van automatische besturing geboeid in de gaten hield, moeten we terug naar 1974. Het verhaal vertelt dat Rinus van Leuven met zijn cementtanker in de Everingen het zeiljacht passeerde en geen roerganger waarnam. “Hoef jij niet te sturen’”, riep hij door zijn nog maagdelijke Sailor. Na het bevestigend antwoord meldde hij "ook zo’n ding te willen hebben".
Seb Blommaart met een door hem gemaakte replica van de eerste commerciële radio van Marconi.
Op de Septemberkermis kreeg Seb Blommaart van Rinus van Leuven opdracht om een automatische piloot te leveren. Het was de eerste, waar zich onderhuids evenwel acht jaar research in verschuilde!
Marconi
Wanneer de vitale 77-jarige Seb Blommaart over zijn hobby vertelt, zitten we tegenover hem in het sfeervolle Radio Zeeland-kantoor, omgeven met door hem gemaakte replica’s van de eerste radiotoestellen. Aan deze kant van de lijn houden we meteen radiostilte in acht als Blommaart zegt: "Wat hier tussen ons in op tafel staat is een replica van de eerste (1898) commerciële radio die Marconi bouwde. Wijzend op een glazen buisje (de zogeheten Coherer) gaat hij verder: "Dit is het ontvanggedeelte en bestaat uit een dun glazen buisje met twee 50 microns elektroden dat losjes is gevuld met kleine 90 procent zilver en 10 procent nikkel deeltjes.”
“Omdat ik graag wilde weten hoe de eerste radio eruit zag en werkte, kocht ik bij De Slegte in Gent wat oude boeken over het ontstaan van de radio. Dat was het begin van mijn hobby om replica’s te maken. Tijdens de ontwikkeling van de RZ-binnenvaartpiloot hadden we grote behoefte aan een gyroscoop voor het op koers houden van het schip. In Duitsland bestond een vliegtuiginstrumentenfabriek die zoiets maakte, maar vliegtuiginstrumenten zijn kostbaar, worden elke duizend uur vervangen, waardoor niet bruikbaar voor de binnenvaart."
In ‘arren moede’ kocht Seb Blommaart een draaibank, freesbank en boeken van de ambachtschool voor metaalbewerking. Hij ging studeren en gebruikte alle vrije tijd om een goed instrument te construeren. Na drie jaar had hij een perfecte gyroscoop otwikkeltd waar RZ met een gerust hart 40.000 uur of vijf jaar garantie op kon geven.
Door deze inspanning was hij eveneens in staat om een zeer zuiver elektronisch- magnetisch kompas te ontwikkelen voor de zeevaart.
Inmiddels kon hij mechanisch redelijk uit de voeten en was het maken van de radioreplica’s niet zo moeilijk. Immers in de oertijd van de radio was alles mechanisch. Er waren geen lampen en luidsprekers zelfs het woord antenne komt pas in gebruik in 1904."
Felicitatie in morse
De ontwikkeling van de Coherer wordt rond 1884 aan de Italiaanse natuurkundige Onesti toegeschreven. De Franse radiopionier Branly gebruikte de Coherer voor het eerst als ontvanger van radiogolven. In Engeland verbeterde Oliver Lodge deze vroege voorloper van de transistor. Guglielmo Marconi maakte in 1897 de eerste radioverbindingen met een bereik van een paar kilometer. In 1901 realiseerde hij een grote zender in Cornwall in Zuidwest-Engeland.
"Op 12 december half één klonk er plotseling een harde klik van de tikker op de Coherer, wat aangaf dat er iets stond te gebeuren. Ik luisterde vol spanning. Vlak daarna hoorde ik drie tikken die overeenkwamen met drie stippen. De elektrische signalen die vanuit Cornwall waren overgeseind hadden de Atlantische Oceaan overbrugd. Ze hadden zich niets aangetrokken van de ronde vorm van de aarde waardoor volgens velen het overseinen onmogelijk zou zijn en hadden mijn ontvanger in Newfoundland bereikt."
Ondanks deze doorbraak in intercontinentale telecommunicatie zou het tot 18 januari 1903 duren voordat Marconi een volledig radiotelegram kon versturen. Het was een felicitatie in morse van de Amerikaanse president Theodore Roosevelt aan de Engelse koning Edward VII. Enkele uren later volgde het antwoord in de andere richting. Geschiedenis die in het licht van ons ‘space tijdperk’, een onvoorstelbaar technische versnelling illustreert!
De eerste radio van Marconi uit 1898. (foto’s Johan de Witte)
Radio Zeeland
De jongeman Blommaart was van deze ontwikkelingen reeds vroeg ondersteboven en raakte in brede zin geïnteresseerd in radiotechniek en daarnaast alle mogelijke sensortechnieken. In zijn zaak in Hulst kwam hij op gang met zelfbouwtelevisies. Eenmaal Radio Zeeland, een paar decennia’s later, realiseerde hij contactloze sensors voor windrichtingmeters. Ze waren uniek en worden nog steeds gebruikt in huidige RZ-apparatuur.
Er kwamen gyroscopen uit de werkplaats die nu na 25 jaar nog draaien en bij controle binnen de testmarge zitten. Amerika werd een afzetgebied voor bochtaanwijzers die wegens de grote en traag sturende duwkonvooien op de Mississippi een roos hebben van 0 tot 30 graden. Meer dan 5.000 gingen er in Terneuzen de deur uit en nog altijd worden er aan de zakenrelatie Jimmy DeHart bochtaanwijzers geleverd. In de jaren ’80 ontwikkelde RZ een dieptemeter die geen last had van luchtbellen bij een varend schip.
Dat het Radio Zeeland magnetisch-kompas geïntrigeerd met GPS naar het echte noorden wijst in plaats zoals andere apparatuur naar het magnetisch noorden, is een technisch foefje waar het label van Seb Blommaart aanhangt. Zijn theorie "dat het richtingsgevoelig element van plaats verandert als het schip beweegt", werd onder andere door het Geophysikalisches Institut der Universität Hamburg aanvankelijk als flauwekul beschouwd. In 1988 resulteerde dit in de uitdaging van het instituut zijn theorie te bewijzen. Hij bewees zijn stelling in een gehuurd laboratorium en kreeg het volgende compliment van het instituut: "We hebben in één week meer geleerd van het aardmagnetisme dan de laatste honderd jaar." De huur van het laboratorium werd kwijt gescholden!
Zonder te veel uit de school te klappen, kunnen we volgens kenners stellen dat het magnetische kompas van Radio Zeeland er tussen soortgenoten uitspringt als zuiver, rustig, stabiel en zeer duurzaam ofwel in stuurhuizen wereldwijd geliefd.
Met brede interesse en fotografisch geheugen voor manoeuvreer- en vaarwaterproblematiek had Seb Blommaart veel voldoening om met apparatuur een bijdrage te leveren aan modernisering van de scheepvaart. In 1988 gaf hij het roer van Radio Zeeland in handen van zijn zoon Willem Blommaart. Hij trok zich terug uit de dagelijkse gang van zaken, maar verloor de technische ontwikkelingen geen ‘golfbreedte’ uit het oog.
Pure hobby
In zijn hobbyruimte, die opvallend veel op een professionele werkplaats lijkt, maakt Seb Blommaart replica’s van radio- en telegrafietoestellen. Hiervoor bezocht hij vele musea en las stapels boeken. Hij verdiepte zich in de wereld van Marconi, Hertz et cetera. Soms wilde hij iets kopen, ontdekte echter dat origineel materiaal in slechte conditie was evenals onvoorstelbaar duur. Voor zijn hobby was maar één oplossing: zelf achter de draaibank en op zoek naar materiaal. Van originele foto’s reproduceerde hij in zijn werkplaats de radiografische historie, zo getrouw mogelijk.
Inmiddels is zijn ‘oeuvre’ voor de liefhebbers van museale waarde. Overigens inhoud krijgt het eerst als hij over zijn zoektocht naar originaliteit met de gedrevenheid van een perfectionist uitleg geeft: "Uitvinders zoals Marconi en zijn tijdgenoten waren ‘smeerlappen’ (oud-Zeeuws-Vlaams) om gelijkgezinden op een dwaalspoor te brengen. Ze waren zeer zwijgzaam over hun bevindingen."
De eerste Duitse radio van professor Braun 1898.
We begrijpen dat een uitvinder zijn kennis in beginsel niet aan de grote klok hangt. Ook Seb Blommaart is een man die weliswaar graag vertelt, niettemin zijn evenknie in techniek en interesse niet dagelijks ontmoet, maar de technische details van RZ-apparatuur niet op straat smijt. Daarentegen zien wij de hobby van Seb Blommaart in functie vertaald aan boord van zeer veel schepen.
Van 0 tot 100 in Terneuzen
8000 m2 bedrijfs-, magazijn- en kantoorruimte bewijst dat de radio-en-televisiezaak uit Hulst is uitgegroeid tot een nautisch wereldwijde marktspeler. Radio Zeeland DMP ontwikkelt alle apparatuur, hard- en software zelf. Subcontractors van folies, PCB’s, diverse apparatuurbehuizingen, print en andere specifieke onderdelen bevinden zich in de Benelux. Niets komt uit het Verre Oosten!
Research, ontwikkelen, bouwen en testen vindt van 0 tot 100 in Terneuzen plaats. De binnen- en zeevaart melden zich met 2/3 als grootste afnemer; megajachten claimen het overige. RZ produceert voor derden DP-systemen, en, onder andere voor Van der Velden en Pon, additionele systeemapparatuur.
RZ Terneuzen telt 35 medewerkers, Drachten twee en subcontractors c.q. leveranciers zet de teller op ruim 120. RZ heeft vertegenwoordigingen in Fort Lauderdale (VS), Genua, Viareggio, Lucca (Italië), Galati (Roemenië) en als oude bekende Radio Holland. DeHart Marine Electronics Inc in Memphis is voor Radio Zeeland DMP eveneens speciaal. Nautisch Amerika weet waar Terneuzen ligt.
(Johan de Witte)
