Voor bouw, onderhoud en modificatie van marineschepen blijft Defensie ook in de toekomst steunen op de Nederlandse maritieme maakindustrie: zowel scheepswerven als toeleveranciers. Dat wil echter niet zeggen dat alle contracten binnen Nederland blijven.
Hoewel de meeste contracten wel bij Nederlandse werven en bedrijven terechtkomen, betekent dit niet automatisch dat de fysieke bouw/productie in Nederland plaatsvindt. Wel zullen ontwerp, regievoering, afbouw en met name integratie wegens de complexiteit vaak in Nederland gebeuren. Hier zijn de benodigde kennis en ervaring dicht bij huis samen te brengen.
Kennis
“Nederlandse bedrijven bestrijken een groot palet aan kennis en ervaring op hoogtechnologische en innovatieve producten voor marineschepen”, stelt de Marine. “Desondanks zul je voor een aantal producten toch bij buitenlandse bedrijven terechtkomen, zoals wapensystemen en dieselmotoren.”
Als het over capaciteit binnen Nederlandse bedrijven gaat, is er onderscheid tussen het ‘denkwerk’ en de ‘productie’. Er ligt, gezien de plannen bij de Koninklijke Marine, een groeiopgave, maar de aard verschilt: bij het denkwerk en de integratie zoekt de industrie vooral de groei binnen Nederland. “Voor productie leunt de industrie vaker op buitenlandse werknemers en buitenlandse locaties, onder regie van het Nederlandse moederbedrijf.”
Defensie vertrouwt erop dat het portfolio kan worden gerealiseerd in goede samenwerking binnen de driehoek Defensie, industrie en kennisinstituten.
Grote puzzel
Peter van den Berg is strategisch adviseur van de Commandant Zeestrijdkrachten bij de Koninklijke Marine. “Twee jaar geleden was ik nog commandeur-directeur bedrijfsvoering. Een belangrijk deel van mijn portefeuille was de ontwikkeling van het maritiem cluster in Den Helder en omstreken, regionale verbinding en de ICT-ontwikkeling binnen het Commando Zeestrijdkrachten (CZSK).”
“De Commandant heeft mij verzocht dit na mijn uitdiensttreding voort te zetten. “Het programma Ontwikkeling Maritiem Cluster is in de loop der jaren steeds groter geworden. Het begon met een intentieovereenkomst en een bestuursovereenkomst. Eigenlijk een vergezicht voor de toekomst over de civiele haven Den Helder en de marinehaven; daar kwam later de vliegbasis bij. Een complexe samenwerking.”
Het is breder dan alleen maritiem, maakt Van den Berg duidelijk: “We hebben in Den Helder een samenwerkingsprogramma van de provincie, gemeente en defensie om de haven van Den Helder te ontwikkelen.”
Het maritieme cluster is voorwaardenscheppend voor de totale economische ontwikkeling van Den Helder. Anderzijds zorgt het ook voor een betere bereikbaarheid en, vanuit de groei van de Marine, voor een aantrekkingskracht op nieuwe werknemers.
“We verwachten meer bedrijvigheid”, stelt Van den Berg. “Ook voor de bedrijven die aangehaakt zijn in het maritieme cluster en daar direct voordeel uit gaan halen. Dit moet een versterking van de totale economie in de regio opleveren.”
Aanbesteding
“We blijven voor kapitaalgrote projecten wettelijk met Europese aanbestedingen werken, door het uitschrijven van tenders”, zegt Van den Berg. Dat wil niet zeggen dat er daarnaast geen andere werkzaamheden zijn, voor Nederlandse en Helderse bedrijven. “Er zijn heel veel aanpalende werkzaamheden waar ondersteunende bedrijven op meeliften.”
Een onderdeel van de tender is altijd dat de Nederlandse industrie erop moet meeliften. Dat kan zelfs in de vorm van een raamcontract. “Bij de tender voor onderzeeboten wordt bijvoorbeeld in de toekomst heel veel werk in Den Helder uitgevoerd. Ofwel: goed geschoold personeel en innovatieve kennis in de regio voor de toekomst.” Veel van dat werk wordt door civiele partijen gedaan, aanvullend op de marinewerf.
Meedenken
“De inkoopregels van de EU zijn er om het beste product voor de beste prijs te krijgen”, vindt Van den Berg. “Als afnemer zijn we gezegend met concurrentie voor de beste kwaliteit-/prijsverhouding. Wij zijn positief over de toeleveranciers en hebben zeker op de werkvloer goede ervaringen met hen. Met een grote tender kan, vanwege de grote belangen, een spanningsveld ontstaan. Maar de uitvoering is altijd heel plezierig.”
De markt denkt steeds meer mee. Gezamenlijk naar een eindproduct toewerken en samen naar de toekomst kijken. “De tenders en innovaties zijn steeds groter en complexer en niet meer door kleine partijen te dragen. Dan gaat het om een gezamenlijke bundeling van krachten.”
Dat is een verschuiving die ook in Nederland aan de gang is: gezamenlijk tot een oplossing komen om de internationale concurrentie voor te blijven.
Veiligheid
Voor de veiligheid moet (inter)nationaal meer borging op geheimhouding en veiligheid worden gedaan. Ook wordt gekeken waar een Nederlands bedrijf zijn producten vandaan haalt. “Daarnaast moet personeel worden gescreend en moet er bewaking op het bedrijventerreinen aanwezig zijn. De wereld is niet zo vriendelijk meer als tien jaar geleden.”
Op dit moment wordt onderzocht hoeveel kadecapaciteit in Den Helder nodig is om de toekomstige vloot af te kunnen meren. Vervolgens komt er een herindeling van de haven. Dat stimuleert ook weer de civiele kant, omdat die haven ook zal groeien, met meer kades.
“De maritieme industrie is noodzakelijk en moet sterk blijven voor ons. We ondersteunen en versterken elkaar”, vindt Van den Berg. “Zeker om internationaal concurrentie te bieden.”
Er is werk genoeg. De nationale maritieme industrie moet elkaar onderling niet te sterk beconcurreren. “Dat is niet goed; dan gaan grote partijen uit het buitenland er met het werk vandoor”, waarschuwt Van den Berg. “Dat is niet goed voor maritiem Nederland. Samen staan we sterk als klein landje.”
