In april stond een oproep op deze site aan oud-leden van de Onafhankelijke Nederlandse Schippersvakbond of zij mee wilden werken aan een onderzoek. Dit was naar aanleiding van een schenking van een klein archief van een oud ONS-lid aan het Maritiem Museum Rotterdam. Stagiair Vincent Malafronte voerde het onderzoek uit met als doel de geschiedenis van de ONS op te tekenen en vast te leggen. Dit gebeurde aan de hand van de oprichting, het doel, het verloop na de oprichting en de verschillen tussen de ONS en de andere bonden. In dit artikel beschrijft Malafronte de belangrijkste bevindingen.
De ONS is in 1975 opgericht. De directe aanleiding was de dreigende afschaffing van de Evenredige Vrachtverdeling (EV), een systeem waarbij aanbieders van vracht naar een beurs gingen en hun vracht aanboden. Ingeschreven binnenschippers kregen de vracht op volgorde van inschrijven toebedeeld.
Dit systeem werd in 1933 als een tijdelijke maatregel ingesteld omdat de sociaaleconomische situatie in de particuliere binnenvaart nijpend was door een tekort aan ladingaanbod, terwijl er juist een overschot aan vrachtruimte was. De EV loste dit overschot niet op, maar zorgde er in ieder geval voor dat iedere schipper evenveel vracht kreeg. Naast de dreiging van de afschaffing van de EV was het aanbod vracht sowieso laag en was er grote onvrede binnen de toenmalige binnenvaartbonden.
Direct na de oprichting deed de ONS mee aan de tot dan toe grootste actie van binnenschippers: de blokkade van 1975. Hierbij lag een deel van de binnenvaartvloot dwars in de belangrijkste binnenwateren. Met succes, want afschaffing van de EV was voorlopig van de baan.
Het belangrijkste doel van de ONS was het “behartigen van de sociaal economische belangen van de binnenschippers ten behoeve van een optimale beroepsuitoefening in het vrachtvervoer te water”, aldus het oprichtingsstatuut. Dit werd vormgegeven door hard in te zetten op behoud en uitbreiding van de EV. Daarnaast wilde de ONS als gesprekspartner optreden tussen de binnenschippers en de overheid, invloed uitoefenen op de politiek, samenwerken met andere bonden en de eigen leden duidelijk informeren.
Het is belangrijk om te onthouden dat enkel het behouden van de EV niet het doel van de ONS was; het was één van de verschillende manieren om het brede doel te bereiken.
Na de oprichting was een aantal ontwikkelingen belangrijk voor de ONS. De eerste jaren werden gekenmerkt door grote tegenstellingen met de andere binnenvaartbonden. Zoals gezegd was de ONS een fel voorstander van de EV; de andere bonden waren dat niet. Iets anders dat na de oprichting speelde, waren acties van binnenschippers, zoals die van 1975. Regelmatig blokkeerden ONS-leden belangrijke vaarwegen.
Aan de andere kant liet de ONS zien dat zij door te overleggen met de overheid ook haar zin kon krijgen. Zo droeg de ONS bij aan verschillende sloopregelingen, waarbij schippers werden betaald om hun schip te laten slopen. Ook in de oud-voor-nieuwregeling, waarbij nieuwe schepen alleen de vaart in mochten als ergens anders tonnage werd gesloopt, had de ONS een belangrijk aandeel.
In 1998 werd de EV alsnog afgeschaft. In datzelfde jaar werd ook Kantoor Binnenvaart opgericht. Dit was een overkoepelend orgaan. Het was geen nieuwe bond, maar stond erboven. Het idee achter Kantoor Binnenvaart was dat de bonden door samen te werken beter naar buiten zouden kunnen optreden.
Kantoor Binnenvaart bleek toch een lastige constructie te hebben. Hierdoor werd in 2011, na de economische crisis van 2008 waar de binnenvaart hard door werd geraakt, de Binnenvaart Branche Unie (BBU) opgericht. Dit werd van tevoren al gezien als een tussenfase naar het twee later opgerichte Binnenvaart Logistiek Nederland (BLN) (thans Koninklijke BLN-Schuttevaer). Het idee van BLN is dat iedere schipper met één stem vertegenwoordigd is en het moet niet uitmaken van welke bond de schippers lid is. De ONS hief zichzelf in 2011 op ten gunste van de BBU.
De ONS had een aantal verschillen ten opzichte van de andere binnenvaartbonden. Het eerste verschil was de naam. De ONS noemde zichzelf “onafhankelijk”, waarmee werd bedoeld dat het bedrijfsleven en de politiek geen invloed hadden op de ONS. Bij andere bonden was dit vaak wel het geval, doordat bijvoorbeeld politici in het bestuur zaten. Iets dat daardoor ook anders was, was dat de ONS democratischer was dan de andere bonden. Het ONS-bestuur werd namelijk enkel gevormd door binnenschippers.
Daarnaast was de ONS feller dan de andere bonden. De actiebereidheid lag hoger bij de ONS, wat wil zeggen dat schippers bijvoorbeeld eerder bereid waren om hun schip in een blokkade te leggen. Andere bonden steunden de acties vaak ook niet.
Hiermee zijn de belangrijkste ontwikkeling van de ONS kort samengevat. De uitkomst van het onderzoek is dat de geschiedenis van de ONS is beschreven en gekoppeld kan worden aan het geschonken archiefje. Binnenkort is de informatie beschikbaar in de bibliotheek van het Maritiem Museum Rotterdam.
Vincent Malafronte
