De haven van Werkendam krijgt meer ruimte. Met een voorbereidingsbesluit voor de herinrichting en uitbreiding van de Biesboschhaven-Zuid zet gemeente Altena een eerste stap richting een nieuwe, derde haven.
De haven van Werkendam wordt op dit moment volledig benut door de huidige bedrijven. Het maritieme cluster schat dat er 1.500 meter kadelengte en circa 6,5 hectare watergebonden bedrijventerrein extra nodig is. Om aan de groeipotentie van de maritieme bedrijven tegemoet te komen, heeft de gemeente Altena een gefaseerd plan opgesteld.
“De grenzen aan de groei zijn bereikt; steeds meer bedrijven komen ruimte te kort en kunnen niet meer uitbreiden”, concludeert wethouder Hans Tanis (onder andere verantwoordelijk voor grondzaken en de haven). Om de ruimteproblemen aan te pakken en de herontwikkelingen in goede banen te leiden, heeft het college van burgemeester en wethouders op 2 juli een voorbereidingsbesluit genomen. Hiermee kunnen nieuwe initiatieven die niet binnen de beoogde (maritieme) situatie passen, worden afgewezen.
Grondruil
Samen met de initiatiefnemers Kieboom Werkendam, Concordia Damen en Machinefabriek De Waal en het Regionaal Ontwikkelingsbedrijf Bedrijventerreinen Land van Heusden en Altena (ROB) wordt in de Biesboschhaven-Zuid een grondruil voorbereid. 10.000 m2 grond is eigendom van Kieboom. Er zijn plannen voor herverkaveling, mogelijke verhuizingen en ingrijpende infrastructurele aanpassingen.
Dat moet ruimte maken voor een nieuwe insteekhaven en aan de Biesboschhaven-Zuid een extra afbouwkade en een afbouwruimte voor kleinere bedrijven. Volgens Tanis en zijn collega-wethouder Wendy van Ooijen van economie is dit plan een haalbare uitgangspositie voor vervolgstappen naar een derde haven.
Claim
Altena heeft een claim gelegd op het gebied rondom de nieuwe insteekhaven. Tanis legt uit: “Met zo’n voorkeursrecht hebben we als gemeente de regie in handen. Als als eigenaren van gronden en panden iets willen verkopen, moeten zij die eerst aan de gemeente aanbieden. Het is een fikse maatregel, zeker als je beseft dat we wellicht mensen en bedrijven moeten vragen te verhuizen.”
Van Ooijen vult aan: “Met deze ingrepen nemen we als gemeente onze verantwoordelijkheid. Eén op de negen mensen in onze gemeente werkt in de maritieme sector. Daarom is het belangrijk dat wij als gemeente ervoor zorgen dat de haven mee kan groeien met de ambities en wensen van de ondernemers.”
Meer kaderuimte
“Wij zijn dan ook zeer verheugd dat een aantal ondernemers en het ROB met elkaar in overleg gingen. We kunnen het als gemeente absoluut niet alleen, dus moeten we met private partijen overleggen. Zij hebben de benodigde grond, kapitaal en plannen die prima aansluiten bij onze ideeën.”
Roderik van Lith, sinds juni directeur van ROB, een zelfstandige entiteit van de gemeente Altena, zegt over de plannen: “Met ROB deden we een haalbaarheidsstudie en samen met bedrijven bekeken we hoe we binnen de beperkte ruimte maximaal resultaat kunnen behalen. Enkele bedrijven, waaronder Kieboom, worden in het plan verplaatst en er wordt meer kaderuimte gecreëerd. Doel van de besprekingen was de ruimte beter te benutten, zodat de haven weer decennialang vooruit kan.”
Fysieke ruimte
Cijfers maken duidelijk dat de maritieme industrie van groot belang is voor de lokale en regionale economie. Het maritieme cluster van Werkendam, samenwerkend in Werkendam Maritime Industries (WMI), omvat onder meer ruim vijftig bedrijven, waaronder zeven scheepswerven, 24 maritieme toeleveranciers en dertien maritieme dienstverleners. Bij maar liefst 96 procent van alle nieuwbouwschepen in Nederland is minimaal één bouwer, toeleverancier of dienstverlener uit de gemeente betrokken. Het cluster is goed voor meer dan 2.000 directe en 400 tot 600 indirecte banen, ofwel 11 procent van de werkgelegenheid binnen de gemeente Altena.
Wethouder Hans Tanis is blij dat Kees van der Staaij zelf constateerde dat de Werkendamse havens overvol zijn en intensief gebruikt worden. De door het kabinet aangewezen gezant voor de maritieme maakindustrie bezocht de haven eind april. Van der Staaij concludeerde dat voor het veiligstellen van de ambities van de maritieme maakindustrie ruimte nodig is. Dat geldt volgens de maritieme gezant niet alleen voor beleid en financiering, maar ook letterlijk: er is meer fysieke ruimte nodig.
Tanis: “Met alleen plannen op papier zijn we er niet; voor we onze plannen kunnen concretiseren is publiek-private samenwerking noodzakelijk. De financiering van onze plannen richting derde haven overstijgt onze budgettaire mogelijkheden. Als we het over een derde haven hebben, spreken we zeker over 100 miljoen euro. Medefinanciering door provincie, Den Haag en Brussel is dan ook geboden”, aldus de wethouder.
Uitgraven
De benodigde extra ruimte is niet morgen al geregeld. Het duurt volgens Tanis zeker anderhalf jaar om de plannen in de Biesboschhaven-Zuid verder uit te werken en in procedure te brengen. Daarna dient de haven te worden uitgegraven en moeten de kade en de infrastructuur worden aangelegd.
ROB-directeur Roderik van Lith noemt bij een optimale planning 2028 of 2029 als reële mogelijkheid dat de bedrijven zich kunnen vestigen en de nieuwe insteekhaven in gebruik kan worden genomen.
Het is duidelijk dat de maritieme sector, en niet alleen in Werkendam, onder druk staat. En daarmee haar toekomstige mogelijkheden om bij te dragen aan economie en duurzaamheid. De oorzaak is duidelijk: nationaal ontbreekt het aan ontwikkelruimte.
Houdbaar verhaal
Tanis zegt tot besluit over de Werkendamse plannen: “We beseffen terdege dat met deze eerste stap lang niet alle problemen zijn opgelost, maar we zien de urgentie. We zullen er als gemeente dan ook alles aan doen de bedrijven in Werkendam te houden en te faciliteren.”
“Daarbij spelen kosten en baten natuurlijk een belangrijke rol. Naar mijn overtuiging leggen we een goed houdbaar verhaal op tafel dat door een groot aantal betrokkenen gedragen wordt. We durven dit te doen voor de toekomst van de maritieme sector Werkendam.”
Door Jan Hoek
De wethouders Hans Tanis (links) en Wendy van Ooijen en ROB-directeur Roderik van Lith presenteerden de plannen op 4 juli. (foto Jan Hoek)
Zo zien de plannen met de Biesboschhaven-Zuid eruit. (illustratie gemeente Altena)
