Voorstellen doen zonder taboes is een interessant gedachte-experiment, bevrijd van dogma’s en politiek correcte beleefdheden. Zoals je ook bepaalde ambtelijke instanties in gedachten rustig kan afschaffen, kun je gerust alle vaarwegen behalve de doorgaande vaart dichtgooien, in gedachten. Ben je van al die vervelende opstoppingen bij de bruggen af. Heel even maar, want even later staan de wegen nog voller. Dat beamen de ambtenaren wel, maar ze voegen eraan toe dat dit alleen buiten de spits is. De scheepvaart vervoert dus alleen dalurengoederen?
Ter geruststelling: de stukken die de ambtelijke groepen 1 april hebben gelanceerd zijn min of meer verslagen van hardop denken. Zo wordt de suggestie om kleinere vaarwegen (met minder dan 55 vaarbewegingen per dag) dicht te gooien onmiddellijk gevolgd door de opmerking dat de kosten van claims van verladers en andere bedrijven aan die vaarwegen alleen al hoger zullen zijn dan de baten. Laat staan de gevolgen voor de samenleving als die 55 vaarbewegingen worden omgezet in een kleine duizend vrachtautobewegingen per dag, per vaarweg. Dat laatste voeg ik er even aan toe, dat staat niet in het stuk. De paragraaf eindigt met veel gevoel voor understatement: “Of deze maatregel per saldo welvaartsverhogend werkt, is onduidelijk.”
Hoofdvaarwegen
De hoofdvaarwegen worden gelaten voor wat ze zijn. Dat wil zeggen: geen uitbreidingen. Daardoor: geen effect op de modal shift, concluderen de ambtelijke groepen. Volgens Newton was het heelal statisch, veranderde er niets, was het altijd zo geweest en zal het altijd zo zijn. Na Einstein weten we beter: alles is voortdurend in beweging, zelfs het heelal. Dat is bij sommige groepen mensen nog niet doorgedrongen. Als die dus zeggen dat je de hoofdvaarwegen moet laten voor wat ze zijn, dan zeggen ze in feite dat hoofdvaarwegen geen rol mogen spelen in de modal split van verwachte goederenstromen.
Vaarwegbelasting
Ook mag de binnenvaart in hun dromen mee gaan betalen aan de infrastructuur. Er wordt zelfs de suggestie gedaan om te beginnen met internationale onderhandelingen om de Akte van Mannheim aan te passen. Voor de overige vaarwegen zouden die heffingen geen enkel probleem zijn, aldus de dagdromende ambtenaren. Ook niet voor de sector, die immers alles kan doorberekenen aan de verladers. Dus de consument wordt uiteindelijk de dupe.
Moet de NMa daar niet eens naar kijken? O nee, die heb ik net afgeschaft, in gedachten. Was het allemaal maar zo simpel. Een verlader zal niet zomaar overstappen op het wegvervoer omdat er wat kanaalkosten moeten worden betaald, maar het wordt wel weer moeilijker voor de scheepvaart om lading van de weg te slepen. Het zijn wel rasoptimisten hoor. Ze voorspellen dat de scheepvaart iets zal afnemen, waardoor de wachttijd bij de sluizen minder wordt. Zo lust ik er nog wel een paar. Waarom schaffen we de scheepvaart niet gewoon af? zijn we helamaal af van wachttijden bij sluizen. Maar goed, de inningskosten zijn hoger dan de opbrengsten, dus waar hebben we het over? Dit is ook een leuke voor de NMa. Er staat woordelijk over de gevolgen van beprijzing van vaarwegen: “Het koopkrachteffect is zeer beperkt gezien het beperkte deel van de transportkosten in de totale productiekosten.”
Maut
Van de andere kant gaan we het wegvervoer ook niet goedkoper maken natuurlijk. Een ander gedachte-experiment in hetzelfde ambtelijke stuk is om de ABvM niet uit te voeren. Dat staat voor ‘Anders Betalen voor Mobiliteit’. Het woordje rekeningrijden is in de ban gedaan. Op zich wel sterk om uit te rekenen wat er gebeurt nu je deze opgeblazen proefballon afblaast. Als m’n tante klootjes had gehad, was ze m’n oom geweest. Voorstel is – om bij wijze van oefening – kleinschalig dat rekeningrijden, pardon ABvM, toch in te voeren, namelijk bij het vrachtverkeer. Bij de Duitse Maut is de ervaring dat dit niet leidt tot minder vrachtverkeer. Maut is in de ogen van sommige mensen dus Duits voor melkkoe.
Michel Gonlag
