Vlaanderen stelt extra geld beschikbaar voor de bouw van nog eens twee pompinstallaties-waterkrachtcentrales op het Albertkanaal – op de sluizen in Genk en Wijnegem. Ook komen er nieuwe pompinstallaties op het Kanaal Brussel-Charleroi en de Durme ter hoogte van Groot Broek. Dat heeft minister Lydia Peeters van Mobiliteit en Openbare Werken bekendgemaakt. Dat moet het Vlaamse watersysteem betrouwbaarder maken en voor duurzame energieopwekking zorgen.
De groeiende trafiekcijfers bewijzen volgens De Vlaamse Waterweg dat steeds meer ondernemers voor vervoer over water kiezen. Vandaar de voorgenomen investering van in totaal ruim 35 miljoen euro. De containervolumes stegen in 2020 ondanks corona voor het elfde jaar op rij. De positieve cijfers bewijzen de belangrijke rol van de binnenvaart voor een vlotte mobiliteit.
Waterbesparende maatregelen
Dit betekent echter ook dat de waterbehoefte van het Albertkanaal en de Kempense kanalen stijgt, aldus De Vlaamse Waterweg. Gevolg: bij langdurige droogte kunnen de waterpeilen niet altijd meer gegarandeerd worden. Het Albertkanaal en de Kempense kanalen worden gevoed met water uit de Maas en het waterdebiet van deze rivier daalt sterk in droge periodes.
Noodgedwongen moet de vaarwegbeheerder dan zijn toevlucht zoeken tot waterbesparende maatregelen, zoals gegroepeerd schutten van schepen, beperken of afsluiten van de waterafnames door industrie en landbouw of het invoeren van diepgangsbeperkingen.
Albertkanaal
De bouw van gecombineerde pompinstallaties- en waterkrachtcentrales op de zes sluiscomplexen (Wijnegem, Olen, Ham, Hasselt, Diepenbeek en Genk) van het Albertkanaal zorgt voor waterrecuperatie. Water dat gebruikt wordt voor het schutten wordt tijdens periodes van waterschaarste terug naar het bovenpand gepompt waardoor het schutverlies beperkt blijft. Hierdoor hoeft De Vlaamse Waterweg geen of minder maatregelen te nemen om het waterverbruik van de kanalen te beperken.
Na Ham, Olen en Hasselt is in Diepenbeek momenteel de bouw van de vierde installatie aan de gang. De werkzaamheden duren tot eind dit jaar.
Stroom produceren
“Met de bouw van deze installaties zorgen we ervoor dat de watersnelweg op elk moment bevaarbaar blijft, ook voor grote schepen. We garanderen de continuïteit en de bedrijfszekerheid”, zegt Frieda Brepoels, voorzitter van De Vlaamse Waterweg. “Zo worden het Albertkanaal en de binnenvaart nog aantrekkelijker voor transporteurs die de file beu zijn.”
Dankzij het concept van een gecombineerde pomp- en waterkrachtcentrale kunnen de installaties in periodes dat er voldoende water beschikbaar is, worden gebruikt om stroom te produceren uit waterkracht. De opbrengst is goed voor ongeveer 1.500 gezinnen.
Dat is mogelijk dankzij het hoogteverschil van 10 meter op de sluizencomplexen.
Vlotte en veilige scheepvaart
In de komende drie jaar worden ook op de sluizencomplexen van Genk en Wijnegem dergelijke installaties gebouwd om zo het waterverbruik van het Albertkanaal in droge periodes met ongeveer 50 beperken te beperken. “Zodra al deze pompen operationeel zijn zullen we, letterlijk en figuurlijk, over zeer krachtige instrumenten beschikken om de waterhuishouding op het Albertkanaal optimaal te beheren en om zo, in het belang van binnenvaart en watergebonden bedrijven, een vlotte en veilige scheepvaart onder alle omstandigheden te kunnen garanderen”, zegt Chris Danckaerts, gedelegeerd bestuurder van De Vlaamse Waterweg.
“De bouw van deze installaties past uitstekend binnen het beleid dat de Vlaamse regering voor ogen heeft. Een beleid dat erop gericht is om onze waterwegen op het vlak van mobiliteit, duurzaamheid, innovatie en inschakeling in het maatschappelijk weefsel nog beter te laten renderen dan nu al het geval is.”
Vijzels
Het ‘hart’ van de centrale bestaat uit drie enorme vijzels die elk in een vijzelgoot geplaatst worden. Deze vijzels behoren met een diameter van 4,30 meter en een lengte van 28 meter tot de grootste schroeven ter wereld. Elke combinatie vijzel en vijzelgoot weegt 95 ton. De vijzels zijn in staat om 5 m³ water per seconde over een hoogte van meer dan 10 meter op te pompen.
De installatie in Diepenbeek wordt gebouwd door de Tijdelijke Handelsvereniging Eureka (Engie-Hye). De schroeven worden gebouwd door de firma Vandezande uit Diksmuide. ENGIE Fabricom is verantwoordelijk voor de elektromechanische en technische uitrusting van de installatie, waaronder het leveren en plaatsen van de drie Archimedesschroeven of vijzelpompen. De kostprijs van deze installatie bedraagt 8 miljoen euro.
Twee richtingen
De pompinstallatie-waterkrachtcentrale kan in twee richtingen water verplaatsen:
- bij het pompen worden de schroeven aangedreven door een motor. Het water wordt naar boven gepompt, naar het hoger gelegen pand. Zo kan er bij onvoldoende water ook versast worden
- bij het turbineren worden de schroeven aangedreven door het water dat er bovenaan instroomt. De hoeveelheid water wordt geregeld door een grote klep. Om de schroeven op een vooraf bepaald toerental te houden worden ze afgeremd. Anders zouden de schroeven blijven versnellen en als het ware ‘op hol slaan’. De motor die nu dienst doet als generator zet de ‘rem-energie’ om in ‘elektrische energie’. De groene stroom wordt op het openbaar elektriciteitsnet geïnjecteerd
