‘Veel verladers en logistieke dienstverleners hebben een enorme groei doorgemaakt. Als eenling ben je maar een kruimel op de logistieke broodplank. Samen kun je wél een rol van betekenis spelen.’ Dat zegt Stefan Meeusen, directeur van de NPRC in het deze maand verschenen boek Publiek Geheim: de coöperatie in beweging. De Nederlandse Particuliere Rijnvaart Centrale is een van de coöperaties die daarin aan bod komen als voorbeeld van succesvolle samenwerking.
Volgens Meeusen is sprake van een mondiale trend waarbij de coöperatieve vorm van de NPRC goed aansluit. Ook al bereikt de organisatie in 2015 de respectabele leeftijd van tachtig jaar.
‘Enerzijds zie je steeds grotere concerns ontstaan. Schaalvergroting is nodig om je staande te houden. Anderzijds hebben veel mensen juist behoefte aan kleinschaligheid en authenticiteit. Op bijna al onze schepen zit een echtpaar met kinderen. Dat is een sterk en aansprekend concept. Al die zelfstandige binnenschippers werken samen onder de vlag van de NPRC. Daarmee hebben we de productiviteit van een grote organisatie gekregen zonder dat dit tot verlies van eigenheid heeft geleid.’
Autonomie
Autonomie van de ondernemer en samenwerken in een coöperatie gaan volgens hem goed samen. ‘Een coöperatie gééft juist veel vrijheid. Onze leden kunnen meedenken over de koers van de organisatie, daar persoonlijk invloed op uitoefenen. Ze zijn onderdeel van het bedrijf. De ledenraad van de NPRC bepaalt mee hoe we onze bedrijfsvoering inrichten. Wie voor een commercieel kantoor vaart, heeft die mogelijkheid niet.’
Idealen en belangen
Van stoffig relikwie tot postmoderne netwerkorganisatie – de coöperatie heeft zich al vaak verpopt. Het exclusieve domein van boeren en banken is ze niet meer. In Publiek geheim: de coöperatie in beweging passeren onder meer binnenschippers, ICT’ers en prostituees de revue. Allemaal zien ze in de coöperatie hét voertuig voor hun idealen en belangen. Dit boek vormt een staalkaart van de Nederlandse coöperatiewereld. De portretten van coöperaties worden afgewisseld met beschouwingen van deskundigen als Herman Wijffels en Louise Fresco. ‘Publiek Geheim: de coöperatie in beweging’ laat zien dat de coöperatie springlevend is en een ware revival beleeft.
Publiek geheim: de coöperatie in beweging is hier te koop voor € 29,95. (inclusief BTW gratis verzending).
Het vraagt wel iets van zijn rol als coöperatiedirecteur. ‘Ik voel me eindverantwoordelijk voor de organisatie. Ik ben aangenomen om een strategische koers uit te zetten en richting te geven. Maar ik doe dat in voortdurende samenspraak met anderen: de leden, de stakeholders, de raad van commissarissen. Ik zit hier primair om de leden te dienen. Als ik beslissingen neem die volledig tegen hun wensen indruisen, doe ik iets niet goed. Luisteren zie ik daarom als een kernelement van mijn functie. Dat betekent: benaderbaar zijn en openstaan voor nieuwe ideeën, oor hebben voor verschillen. De directeur van een coöperatie moet zijn voelsprieten altijd hebben uitstaan. Het is mijn taak om perspectieven te verbinden, ook als die zeer uiteenlopend zijn.’
Duurzaamheid
‘Een van Meeusens strategische pijlers is duurzaamheid’, constateren de auteurs van Publiek Geheim, de journalisten Menno Bosma en Else de Jonge. Zij maakten het boek in een coproductie met het Amsterdamse communicatie- en designbureau Frisse Wind. ‘De NPRC maakt naam met groen beleid. Niet zelden vraagt dat om extra inspanningen of investeringen van de leden.’
Meeusen zegt daarover: ‘Ik vind dat bedrijven een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben. Niet alleen als directeur van de NPRC, maar ook als mens vind ik fatsoenlijk ondernemen, dus ondernemen met aandacht voor mens en milieu, een belangrijk issue. De meeste leden denken daar net zo over. Maar investeringen doen alleen vanuit idealisme werkt niet. Er moet immers bij iedereen brood op de plank. Als ik groene investeringen voorstel aan onze leden, moet ik er dus voor zorgen dat daar voor hen een business case achter zit.’
Als voorbeeld komt het zouttransport aan de orde dat de NPRC voor AkzoNobel verzorgt. ‘AkzoNobel heeft duurzaamheid ook hoog in het vaandel. Met dit bedrijf zijn we overeengekomen dat we betere contractuele voorwaarden krijgen als we schoner varen. Het contract krijgt een langere duur en schippers die een katalysator en een roetfilter op hun schip laten installeren, krijgen een toeslag op het volume dat ze vervoeren. Zo’n investering kan ik dus goed verdedigen. Wat niet wegneemt dat elk lid hierin uiteindelijk een eigen afweging maakt.’
Een deel van het hoofdstuk over de NPRC.
