De Overwinning wordt eerste elektrische charterschip

De Overwinning van Joost Martijn en Anna Glas wordt het eerste verduurzaamde charterschip in Nederland. Met een complete refit wordt het schip momenteel ingetimmerd en volledig elektrisch gemaakt, van motor tot keuken en verwarming.

Door Evert Bruinekool

Oktober vorig jaar bleek dat het circa twaalf jaar oude vlak slecht was. Hoewel de reparatie kostbaar zou worden, besloot het duo het schip toch te behouden en grondig onder handen te nemen zodat het weer volledig geschikt zou zijn voor de chartervaart. Koopmans Scheepsbouw uit Harlingen heeft inmiddels al het staalwerk aan het schip gedaan en momenteel wordt de Overwinning bij Multiship Holland, eveneens in de Friese havenstad gevestigd, volledig gestraald en in de lak gezet.

Nu volgt het opnieuw opbouwen van het interieur. De verwachting is dat de Overwinning in 2023 weer op de Waddenzee te zien zal zijn met gasten.

Green Shipping Waddenzee

De Overwinning is een van de pilots van Green Shipping Waddenzee. Dit programma heeft als doel om de innovaties op het gebied van CO₂-neutrale en fossielvrije scheepvaart voor de Waddenvloot te versnellen.

Robin Hoekstra van Bureau Scheepvaartcertificering (BSC) is nauw betrokken bij het project, mede voor de keuring en om ervaring op te doen met de nog in ontwikkeling zijnde regelgeving. Ook de BBZ, de vereniging voor de beroepschartervaart, werkt nauw samen met de bouwers om het schip te monitoren. De ervaringen en de verworven elektrische data komen straks beschikbaar voor de andere charterschepen, zodat de eigenaren daarmee hun voordeel kunnen doen.

Methanol

Martijn en Glas hebben er lang over nagedacht welke weg zij zouden inslaan met de vergroening van het schip. In eerste instantie wordt de tjalk met elektromotoren uitgerust en krijgen de accu’s hun voeding via walstroomaansluiting.

In de machinekamer wordt voor het eerste proefjaar een aggregaat geplaatst opdat er in geval van nood altijd stroom is. De werf prefereerde de tijdelijke generator uit het oogpunt van veiligheid. Martijn, nuchter: “Ik verwacht niet dat het nodig is, omdat de accu’s voor twee uur vol vermogen kunnen leveren… en het een zeilschip is.”

Na het eerste jaar proefvaren is het de bedoeling dat groene methanol de energiedrager wordt en dat de brandstofcellen de actieradius vergroten op een uitstootvrije manier. Methanol is eenvoudig op te slaan, heeft een goede energiedichtheid en is ruim beschikbaar. Brandstofcellen kunnen zowel op waterstof werken als op methanol.

“In dit project zal worden gewerkt aan de ontwikkeling en het kleinschalig testen van Direct Methanol Fuel Cell-technologie voor maritieme applicaties”, legt Green Shipping Waddenzee uit op zijn website. “Door middel van een redoxreactie wordt energie opgewekt, met minimale uitstoot van niet-fossiele CO₂ en zonder milieu-emissies.”

Karakter

Belangrijk is dat het schip zijn karakter niet verliest, vindt Martijn: “Het is een kleine tjalk en een snelle goede zeiler voor een klein aantal gasten.”

De capaciteit wil hij terugbrengen naar tien tot twaalf gasten. Niet vanwege de soepeler regels die dan gelden, want hij wil voldoen aan de normale eisen voor charterschepen. Er is gekozen voor een duurzaam interieur. “Ofwel geen fout hout.” Duurzaam zijn naast de elektrische aandrijving ook het koken op inductie, infraroodverwarming en heel goed isoleren. De elektromotor bestaat uit tweemaal 20 kW-aandrijving op één as. Dan is, indien nodig, eenvoudig terug te schakelen. Er is voor 68 kW aan accuvermogen beschikbaar. Het opladen van de accu’s gaat in vijf uur met walstroom.

Investering

De toegepaste accutypes worden al langer gebruikt in rondvaartschepen in Amsterdam, dus daar verwacht Martijn geen problemen mee. De voormalige machinekamer wordt de A60 veilige technische ruimte. Dat is de accu- en technische ruimte. De elektromotor krijgt een plek onder de vloer van de woning.

Het eerste seizoen zal uitwijzen of de gemaakte keuzes qua vermogen passen bij het nu geschatte verbruik van de motor en de hotelaccommodatie. In 2024 wordt de brandstofcel voor de methanol geplaatst zo is nu de planning. Dan kan het tijdelijke aggregaat weg. Over de investering die met de hele operatie gemoeid is, kan en wil Martijn nog niet veel zeggen. “Zo uitgebreid als wij het doen, is het heel duur. Eigenlijk is dit voor charterschippers niet te dragen, niet terug te verdienen.” De werkelijke kosten weten ze pas als het traject afgerond is.

Mede door al het onderzoek dat gedurende het traject nodig is, kan een ondernemer deze innovaties nauwelijks zelf bekostigen. “Dit moeten we samen doen om de weg voor de chartervaart naar zero emissie te ontsluiten”, vindt Hoekstra van BSC.

Ander vaargedrag

“Het vaargedrag zal hoe dan ook aangepast moeten worden met elektrisch varen en zeilen. Dingen die je vroeger deed, kunnen nu waarschijnlijk niet meer op dezelfde manier”, zegt Martijn. “Ik wil zo minimaal mogelijk op de motoren varen. Daar kijk ik naar uit. Dus meer zeilen, zoals vroeger.”

Hoekstra is positief over de pilot. De inspecteur zegt: “De Overwinning heeft een enorme voorsprong op weg naar zero emissie, doordat het schip al zeilt.”

Over de toepassing van methanol vertelt hij: “Er is nu een werkgroep bezig met nieuwe regelgeving voor low flashpoint fuels, waar waterstof en methanol onder vallen. Wij hebben nauw contact met hen. Ik kijk mee om thuis te raken in de nieuwe regels en om ervaring en kennis op te doen voor schippers en certificeringen in de toekomst.”

tekst: Evert Bruinekool