De haven van Rotterdam loopt jaarlijks bijna 1 miljoen TEU aan containers mis doordat havens in Duitsland en Vlaanderen financiële steun krijgen van hun overheden. Dat blijkt uit het in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu geschreven onderzoek ‘Level playing field’.
‘Het Havenbedrijf Rotterdam financiert investeringen in haveninfrastructuur zelf, terwijl de overheden in Vlaanderen en Duitsland meebetalen of de verliezen van hun havenbeheerders bijpassen. Dat leidt tot verstoring van de markt waardoor de terminals in Rotterdam lading verliezen aan hun concurrenten in met name Hamburg en Antwerpen’, aldus Allard Castelein, president-directeur van het Havenbedrijf Rotterdam.
Een paar euro per container kan al verschil maken
In het door RHV-Erasmus Universiteit en Ecorys onderzoek, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, wordt becijferd dat Rotterdam zo’n 7 procent meer containers zou overslaan als de buurlanden hun havens niet zouden subsidiëren. Worden de kosten van het op diepte houden van de Elbe, de Schelde en de Maas meegerekend, dan gaat het zelfs om 10 procent.
Voor andere goederensoorten is het effect volgens de onderzoekers veel kleiner of zelfs afwezig, omdat die lading bijvoorbeeld meer gebonden is aan verwerking in de haven zelf.
7 danwel 10 procent voor containers noemt het Havenbedrijf Rotterdam verrassend hoog, ‘gelet op het feit dat de havenkosten in Europa (loodsen, roeiers, sleepdiensten, terminalkosten, havengeld) slechts 4 procent van de kosten zijn om een container vanuit Azië naar een bestemming in Europa te vervoeren.’
De oneerlijke concurrentie is vooral merkbaar in de containersector. (archieffoto Tekst & Toebehoren)
Dat de impact zo groot is, verklaart het Havenbedrijf door de felle concurrentie in de containermarkt. ‘Een paar euro per container kan al verschil maken. Worden de baggerwerkzaamheden van Elbe, Maas en Schelde buiten beschouwing gelaten, dan ontvangen de Vlaamse havens € 0,54 per ton per jaar van de overheid, de Duitse € 0,81 en de Nederlandse niets.’
Geen subsidie
Het Havenbedrijf Rotterdam verwacht geen financiële steun van de Nederlandse overheid zoals de havens in de buurlanden die krijgen. ‘Enerzijds is het niet reëel om dat te vragen omdat het Rijk het geld er niet voor heeft. Het Havenbedrijf betaalt nu al regelmatig mee aan publieke infrastructuur. Anderzijds is het in een Europa zonder grenzen niet wenselijk dat overheden allemaal hun eigen havens subsidiëren. Vrij verkeer van goederen en diensten op een gelijk speelveld is de hoeksteen van een sterke Europese economie.’
Het Havenbedrijf zal de Europese Commissie en Europarlementariërs wel aanspreken op het realiseren van dat gelijke speelveld: geen subsidie meer naar andere havens. Het Havenbedrijf dringt er op aan dat het Rijk ook zijn politieke invloed daarvoor inzet.
Vennootschapsbelasting
Het onderzoek geeft aan dat het buitengewoon onverstandig is om nu eenzijdig van de Nederlandse havens ook nog eens te vragen dat ze vennootschapsbelasting gaan betalen. Dat voornemen van de Europese Commissie was de aanleiding van het onderzoek.
Voor het Havenbedrijf Rotterdam zou dit een extra lastenverzwaring van ongeveer 50 miljoen euro per jaar betekenen. Het Rijk heeft opdracht gekregen van de Europese Commissie om per 1 januari 2016 vennootschapsbelasting in te voeren voor de Nederlandse havenbedrijven. ‘Andere landen hebben kans gezien hier zo mee om te gaan dat havenbedrijven in de praktijk geen of nauwelijks vennootschapsbelasting betalen.’
Natura 2000
Ook verwacht het Havenbedrijf dat het Rijk oog heeft voor het negatieve effect van het streng toepassen van Europese regels op de concurrentiepositie van de Rotterdamse haven. Zo hanteert Nederland een vergunningplicht voor het neerslaan van onder andere stikstofoxide in Natura2000-gebieden vanaf 1 mol per hectare terwijl dit in Duitsland past geldt vanaf 7 mol per hectare.
Ook geeft het rapport voorbeelden van het minder streng controleren van lading in omringende havens. Zo is de douane in Le Havre gestopt met de containerscan. Het spoorvervoer wordt in de Duitse havens aantrekkelijker gemaakt met subsidie. In Vlaanderen wordt slechts een deel van de inspectiekosten aan de sector doorberekend terwijl die in Nederland kostendekkend zijn.
