Holoceen is een geologisch tijdperk. Voor de meeste mensen zijn geologische tijdperken de ver-van-mijn-bed-show. Het is immers allemaal zo lang geleden. Dat klopt voor alle geologische tijdperken, behalve voor het holoceen. Dat is namelijk nu. Populair is tegenwoordig om het antropoceen te noemen. Nou, dat klinkt al heel wat meer vertrouwd. Antropo is namelijk Grieks voor ‘mens’ en de keuze voor dat woord zegt iets over de invloed die wij hebben op het landschap, op de aardbol, op al het leven binnen dat dunne schilletje om deze aardbol. Het schilletje dat we dampkring noemen.
Het holoceen begon na de (voorlopig) laatste ijstijd, 11.500 BC. De gletsjers trokken zich terug op de Noordpool en op hun erfenis leven wij nu. Er is wel wat discussie over of dat antropoceen begon met de agrarische revolutie (toen we plantjes gingen kweken en diertjes gingen hoeden), niet zo lang na de laatste ijstijd, of met de start van de industriële revolutie ongeveer 1800 na Christus, toen we grootschalig fossiele brandstoffen gingen aansteken. In het eerste geval overlapt het antropoceen dus volledig het holoceen, in het laatste geval eindigt het holoceen met de industriële revolutie.
Wat zeurt hij toch altijd over die industriële revolutie en wat heeft de binnenvaart daarmee te maken? Vanaf het moment dat industrie mogelijk werd, is de mens massaal gaan produceren en verbruiken. Er moesten massa’s grond- en brandstoffen worden aangevoerd en daar kon de binnenvaart haar slag slaan. En dat is ook precies wat er is gebeurd. Er zijn vervolgens ook wel andere soorten van vervoer uitgevonden en toegepast, maar als het echt massaal moet, dan is het schip nog steeds onovertroffen. De laatste tientallen jaren beginnen we te beseffen dat het massaal verbruiken en verbranden van stukjes aardbol onze biosfeer (alles in dat schilletje rond de aardbol waar het leven zich afspeelt) verandert en zelfs verziekt.
Met de massaproductie kwam de welvaart voor de massa. Niet ineens, want er zijn heel wat vreselijke (arbeids)omstandigheden en twee wereldwijde conflicten overheen gegaan voor het zover was. Maar nu eenmaal vele miljoenen meeprofiteren van de industrie is het niet meer terug te draaien, dat wil ook niemand (nou…). Maar omdat de binnenvaart dat massale vervoer het beste kan en ook nog eens het minst die biosfeer verziekt, verbaast het me telkens opnieuw hoe weinig mensen beseffen hoe evident essentieel de binnenvaart hoort te zijn in de logistieke toekomst zoals wij die hebben bedacht op de erfenis van de voorlopig laatste ijstijd.
Een klein naschrift: er zullen onschuldige lezers zijn, die vinden dat deze online column lijkt op de column ‘Steken onder water’ in de Binnenvaartkrant van dinsdag 21 juni, maar dat lijkt maar zo.
Michel Gonlag
