De binnenvaart heeft een impuls nodig. De sector kan het niet alleen. Zonder politieke steun blijft vervoer over water aandeel in de ‘modal share’ verliezen en raakt de binnenvaart ook achterop bij het wegvervoer wat betreft milieuvriendelijkheid. Dat schrijft een internationaal consortium van onderzoeksinstituten in een rapport over de vooruitzichten voor de binnenvaart op middellange en lange termijn in Europa.
Het consortium bestaat uit NEA, Via Donau, CE Delft, PLANCO en MDS Transmodal. De studie is gefinancierd door de Europese Commissie en vormt de basis voor de Commissie voor het ontwerpen van haar binnenvaartbeleid richting jaar 2020, in lijn met het Europese witboek voor transportbeleid.
60 maatregelen nodig
De onderzoekers zien twee belangrijke uitdagingen die in de komende jaren de aandacht vragen: “De modal share (het aandeel, red.) van binnenvaart neemt langzaam af” en “De milieuprestatie van de binnenvaart neemt, ten opzichte van wegvervoer, snel af.”
Ze stellen daarom meer dan zestig maatregelen voor om de Europese binnenvaartsector te versterken.
2
De binnenvaart moet volgens de onderzoekers ook zelf vooruitkijken en bijvoorbeeld meer investeren in schone motoren om haar groene imago niet te verliezen. (archeiffoto MG Redacties)
“Binnenvaart wordt gekenmerkt door zeer lage transportkosten, hoge transport capaciteit, geen files op waterwegen, een laag energieverbruik, een lage CO2 uitstoot, vrijwel geen geluidshinder en weinig ongevallen en laag risico van diefstal van lading. Vanuit maatschappelijk perspectief is het daarom gunstig om meer gebruik te gaan maken van vervoer over water, mede gezien de congestie op autowegen en gebrek aan capaciteit op railcorridors. Een belangrijk doel is daarom om het aandeel binnenvaart in het totale vervoer te vergroten.”
Negatieve vooruitzichten
Maar, zo signaleren de instituten: “In de afgelopen decennia is echter het aandeel van binnenvaart langzaam teruggelopen. Ook de vooruitzichten voor de middellange en langere termijn zijn negatief als er geen maatregelen worden genomen. Voor het wegvervoer en het railgoederenvervoer wordt een hogere groei verwacht dan voor binnenvaart. Deze trend is tegengesteld aan het beleidsdoel.”
Motoren
Zorgen maken de onderzoekers zich ook over wat zij “de trage voortgang door de binnenvaart in het beperken van de luchtvervuiling” noemen. Daarin loopt de binnenvaart volgens hen achter bij het wegvervoer. Dat “gebruikt reeds modernere en dus schonere motoren. In veel gevallen is de uitstoot per tonkilometer momenteel nog gunstig voor binnenvaart, maar dit komt enkel voort uit het schaalvoordeel.”
Als er niets gebeurt troeft het wegvervoer in 2020 de binnenvaart af. Dan “zullen in nog veel meer gevallen de emissies per tonkilometer voor wegvervoer geringer zijn dan in de binnenvaart. Het huidige concurrentie voordeel van de binnenvaart op het gebied van de milieuprestatie dreigt in gevaar te komen.”
Niet vernieuwend
Het consortium stelt een aantal specifieke maatregelen voor die direct of indirect helpen om aan de twee uitdagingen het hoofd te bieden. Daarnaast wordt een set maatregelen aanbevolen om de marktomstandigheden te verbeteren zodat vervoerders in staat zijn om efficiënter te werken. In totaal worden ruim zestig maatregelen aanbevolen aan de Europese Commissie, de Riviercommissies, de sector zelf en de sociaal-economische organisaties, de onderwijsinstellingen en binnenvaartpromotiekantoren.
Echt vernieuwend zijn de ideeën en aanbevelingen niet. De belangrijkste maatregelen die worden voorgesteld, richten zich op:
• Het ondersteunen en bevorderen van het onderhoud aan vaarwegen om binnenschepen in staat te stellen om efficiënt grote ladingen te vervoeren en de gevoeligheid voor laagwaterperioden te verkleinen
• Het wegnemen van knelpunten en ontbrekende verbindingen in het Europese vaarwegennetwerk
• De volledige uitrol en toepassing van River Information Services om de efficiency en de betrouwbaarheid van het vervoer te vergroten en de samenwerking met andere modaliteiten te ondersteunen
• De ontwikkeling van een kwalitatief hoogwaardig netwerk van binnenhavens en terminals, inclusief aan vaarwegen gelegen bedrijfsterreinen
• De ondersteuning van verladers en bevrachters om de binnenvaart te integreren in supply-chains
• Het creëren van financiële prikkels voor scheepseigenaren om in moderne, schone motoren, alternatieve brandstoffen (bijvoorbeeld LNG) en retrofit technieken te investeren, mede ondersteund door strengere emissie eisen aan nieuwe en bestaande motoren in de binnenvaart
• Het ontwikkelen van benchmarking tools en betere marktinformatie, inclusief prognoses, om onder andere de investeringsbeslissingen te verbeteren waardoor onder andere het risico van overcapaciteit in de markt verkleind wordt
• Het ondersteunen van Europese en nationale campagnes gericht op de rekrutering van jonge mensen en zij-instromers en ook maatregelen gericht op de verbetering van arbeidsomstandigheden
• Het starten van de voorbereidende werkzaamheden voor een discussie over prijsbeleid en internaliseren van externe kosten in de binnenvaart om meer zicht te krijgen over de hoogte van de kosten en de effecten van verschillende scenario’s op de concurrentiepositie.
