Roken in een restaurant kan niet meer, net als viezigheid lozen in de Rijn. 35 jaar terug kon je een fotorolletje ontwikkelen in de Nieuwe Maas, zoveel chemicaliën zaten erin. De Franse, Zwitserse en Duitse industrie vonden de Rijn wel een mooi afvoerslootje. Er kwam een schoonmaakactie die waardeloos werd toen na een ongeluk in een Zwitserse fabriek insecticiden door de Rijn spoelden en sommige vissoorten compleet werden weggevaagd.
Besloten werd écht iets te doen. De zalm moest terug in de Rijn. Onder milieuminister Ed Nijpels werd ervoor gekozen ook de tot dan toe buiten schot gebleven scheepvaart aan te pakken. Voor ladingresten van de tankvaart werd in 1989 een convenant gesloten met binnenvaart, verladers en de chemische industrie. In 1992 volgde een praktijkrichtlijn, ook voor droge ladingresten.
Intussen klaagden hotels langs de Rijn dat hotelschepen wel hun vuil in de Rijn mochten lozen. De scheepvaart werd officieel vervuiler. Lozen van bilgewater was al verboden. De eerste bilgeboot dateert van 1959. De drie soorten scheepvaartvervuiling kwamen in 1994 samen in het CCR Scheepsafvalstoffenverdrag (SAV) dat de inzameling van afval regelde en de indirecte financiering door middel van zegeltjes die je bij de bunkerboer moest kopen volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’.
In 1996 moest het in werking kunnen treden na ratificatie. Luxemburg ratificeerde in 1998, België als laatste in september 2009. De verdragstekst werd angstvallig met rust gelaten, anders kon het hele circus opnieuw beginnen. De zegeltjes zijn vervangen door een elektronische pas en de financiering werd na veel discussie gekoppeld aan de aanschaf van gasolie.
Dat lijkt rechtvaardig maar dat is het niet. Het gebruik van gasolie zegt niets over de mate waarin een schip afval produceert. Sterker nog, de nieuwe schepen zijn grootverbruikers in gasolie (door hun omvang en snelheid) maar werken tevens veel schoner dankzij nieuwe technieken. Dat is bitter – de vervuiler betaalt niet naar verhouding – en bovendien is er geen enkele stimulans om met nog schonere technieken te komen.
Maar met sleutelen aan dat verdrag haal je je wel wat op de hals. Vorig jaar november werd zomaar ineens duidelijk waarom toen SAV werd omgedoopt in CDNI-verdrag: Convention relative à la collecte, au dépôt et à la réception des Déchets survenant en Navigation rhénane et Intérieure. Lozen die naam, zou ik zeggen.
