Metropolitan Hub Systems werkt aan een emissievrij netwerk van lokale en (inter)regionale hubs voor de binnenvaart. Het concept doet denken aan de ouderwetse beurtvaart en kan stedelijke gebieden beter bereikbaar maken met schoner vervoer.
Het draait om een beter gebruik van bestaande, veelal kleinere vaarwegen en de inzet van elektrische duwboten en duwbakken waarvan het formaat op die regionale rivieren en kanalen is afgestemd. Het uitgangspunt is een optimale balans tussen weg en water, maakt Peter de Bruijn duidelijk: “Varen als het kan, rijden als het moet.”
De voorzitter van de in Den Haag gevestigde stichting zet zich op meerdere terreinen in om meer lading naar provinciale vaarwegen te krijgen. Hij is ook oprichter en directeur van het bedrijf Circle Line Logistics, dat logistieke diensten uitvoert, onder andere met elektrische duwboten en bakken. Samen met Kotug International is hij vanuit Circle Line Logistics ook oprichter van CityBarge. Dat verzorgt binnenstedelijke logistiek, ook met de – door Kotug – ontwikkelde elektrische duwboten.
Schie
De aanzet voor de herontdekking van provinciale vaarwegen werd gegeven door Gerard Wesselink van Provincie Zuid-Holland, blikt De Bruijn terug. De beleidsmedewerker voor binnenvaart klopte in 2018 bij hem aan met de vraag hoe de rivier de Schie beter benut zou kunnen worden.
“De provincie geeft veel geld uit aan de Schie, vertelde Gerard. Ze waren bezig met de bochtafsnijding bij Overschie en hadden en hebben ook veel onderhoudskosten aan bruggen en dergelijke. Maar er wordt eigenlijk niet zoveel gebruik gemaakt van die vaarweg als zou kunnen. Dat geldt ook voor veel andere kleinere rivieren en kanalen. Terwijl al die regionale haarvaten traditioneel belangrijk waren voor Nederland. Van de pramen in het Westland tot de Zaan in Noord-Holland.”
Trekschuit 2.0
Metropolitan Hub Systems (MHS) werd opgericht met steun van Zuid-Holland. Later sloten ook de provincies Noord-Holland en Utrecht bij de stichting aan.
De Bruijn zette een project op met jonge ingenieurs van de TU Delft om een ontwerp te maken van een vaartuig dat afgestemd was op vervoer over de Schie. “Uiteindelijk is daar het ontwerp Trekschuit 2.0 uitgekomen. Daar is een vervolgproject uit voortgekomen: een innovatietraject voor een duwboot met een verwisselbaar accupakket: de “E-Pusher CityBarge.”
Samen met Kotug International richtte De Bruijn toen Kotug CityBarge op om die elektrische duwboot te ontwikkelen en bouwen. Naast de gelijknamige boot is inmiddels ook de E-Pusher-M serie gekomen: een modulair gebouwde duwboot voor gebruik op de regionale vaarwegen. Die wordt eveneens elektrisch aangedreven, maar kan eenvoudig worden aangepast voor andere, nieuwere energiebronnen. Zoals waterstof of biogas. Daardoor kan de duwboot worden afgestemd op de brandstof die in de betreffende regio al voorradig is.
Rangeerterrein
Het logistieke concept bestaat uit één of meer duwboten met duwbakken, waarvan de afmetingen ook zijn afgestemd op die van de vaarwegen. “Het begint nu aan te slaan”, constateert De Bruijn tevreden. “In Zaandam varen er nu twee combinaties: voor Cargill sinds 2023 en voor ofi sinds eind vorig jaar. Allebei met cacao. In Rotterdam komt er dit jaar één bij, voor bouwgrondstoffen. Dus het groeit.”
Als business developer is het zijn taak om nieuwe goederenstromen te vinden die zich lenen voor het systeem en verladers daarvoor te interesseren. “We kijken niet primair naar de boot-bak-combinatie, maar naar het systeem: de logistiek in een regio waar de vaarwegen van CEMT-klasse I tot IV zich ervoor lenen. Wij zien de regio als een rangeerterrein van verschillende ladingstromen.”
“Er is natuurlijk al langer duwvaart en je hebt koppelverbanden, maar die eenheden zijn te groot voor de regionale vaarwegen. Maar stel dat je een regionaal systeem hebt met bakken en duwboten, dan kun je daar een heel efficiënt systeem van maken dat naadloos aansluit op het wegvervoer. Het voordeel van een duwboot is dat de bakken kan afleveren en zelf dan weer op andere plekken inzetbaar is.”
Opschalen
De focus ligt op waterrijke, dichtbebouwde regio’s. “Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht en vanuit Friesland en Groningen is nu ook interesse. Die regio’s zien dat regionaal transport over water erg interessant is. Voor de regionale economie en om drukte op de weg tegen te gaan door hun regionale vaarwegen beter te gebruiken.”
Als eenmaal een of meer grote verladers zijn overgestapt op het concept, kunnen andere bedrijven daarbij aansluiten. Met een groter volume en meerdere goederenstromen wordt het nóg interessanter. Dan kunnen de boot-bakcombinaties vaste routes tussen meerdere hubs onderhouden. Liefst in een cirkel (vandaar de naam Circle Line Logistics!), want dat is het efficiëntst, legt De Bruijn uit. Het is helemaal ideaal als meerdere cirkels via hubs verbonden zijn en lading zo ook tussen regio’s kan worden uitgewisseld.
De fase van die opschaling is nu actueel. “Nu er emissievrije duwboot-bak-combinaties op de Zaan voor Cargill en ofi actief zijn, kunnen andere verladers aanhaken.”
Het lijkt op de vroegere beurtvaart, erkent De Bruijn. “Niks nieuws eigenlijk, we’re reliving the past. Met een dynamische dienstregeling gaan die bootjes de bakken tussen de overslagpunten vervoeren. Dat leent zich voor bulk, maar ook containers kunnen eventueel mee.”
Huishoudelijk afval
MHS is druk met het analyseren van kansrijke regio’s en goederenstromen – en ook al in gesprek met geïnteresseerde partijen. De stichting denkt over en werkt aan nieuwe concepten en businessmodellen. Het uiteindelijke doel is meer vervoer over water te realiseren. Dat is goed voor de binnenvaart en voor de provincies, want dan worden hun rivieren en kanalen beter benut en blijft het stedelijk gebied bereikbaar. “Er ligt een fantastisch mooi stuk infrastructuur dat we eigenlijk een beetje laten versloffen.”
De (provinciale) overheden hebben zelf een instrument in handen om het benodigde basisvolume voor nieuwe binnenvaartdiensten op gang te krijgen, vertelt De Bruijn. “Huishoudelijk afval… als ze bij aanbestedingen verplichten dat het vervoer over water gaat, ben je al een heel eind. Ook voor bouw- en infrastructuurprojecten in de openbare ruimte (GWW) kunnen ze dat afdwingen. Trek emissieloos bouwen door naar het vervoer van de grondstoffen.”
Tot slot doet hij een oproep: “Verladers, bouwbedrijven, gemeenten, havens en binnenvaartondernemers kunnen contact opnemen met MHS voor een quickscan van de regionale ladingstromen. De experts van de stichting kunnen snel bepalen of die lading geschikt is om op de boot te stappen.”
