De rondvaartsector in Amsterdam wordt met allerlei nieuwe regelgeving geconfronteerd. Ligplaatsenbeleid, opstaplocaties en tal van andere regels worden aangepast of na een pauze door rechtszaken weer doorgezet door de gemeente.
De uitkomsten van drie lopende procedures zijn cruciaal voor de sector. Eén gaat over het volumebeleid voor exploitatievergunningen. Daarnaast zijn meerdere reders in beroep gegaan tegen besluiten op aanvragen voor nieuwe exploitatievergunningen per 1 maart 2024. Ook is er verzet tegen de verdeling van exclusieve op- en afstapplekken.
In een brief van 28 februari, gericht aan de gemeenteraad en de rondvaartbedrijven in Amsterdam, informeert verantwoordelijk wethouder Alexander Scholtes hoe het rondvaartbeleid eruit gaat zien. Dat heeft de gemeente besloten na diverse bezoeken aan bedrijven, uitleg, inspraak en behandeling door de gemeenteraad.
Nieuw beleid
“Met deze brief eindigt de pauze in de uitvoering van het beleid”, schrijft Scholtes. “De genomen besluiten en te nemen stappen in deze brief bieden duidelijkheid aan de branche. Daarnaast spant het college zich in waar mogelijk juridische procedures te voorkomen.”
Uit de gesprekken blijkt dat er geen oplossing is die voldoet aan alle wensen en belangen van alle reders. Die belangen en de meningen zijn erg verdeeld. “Het gaat om het vinden van een balans tussen de belangen van verschillende groepen”, stelt Scholtes. “Bewoners, ondernemers en bezoekers van de stad.”
Er zijn veel soorten rondvaart in de stad: historische schepen en rondvaart met tickets en vaste opstapplaatsen, sloepenrondvaart, en ook nog verhuur van sloepen en andere vaartuigen.
Beperkt aantal vergunningen
Een van de maatregelen uit de Nota Varen Deel 1 is het invoeren van een maximumaantal van 550 vaartuigen met exploitatievergunning. Met deze maatregel wil het gemeentebestuur de ongebreidelde groei van het aantal passagiersvaartuigen en de bijbehorende bezoekersstromen voorkomen.
Door de maximering van het aantal vergunningen is het niet toegestaan om deze vergunningen nog langer voor onbepaalde tijd uit te geven. “Dat zou de mededingingsruimte in de rondvaartbranche beperken en beletten dat nieuwe toetreders een reële kans krijgen om de markt te betreden”, aldus Scholtes in de brief.
Overlast
Het nieuwe beleid voor op- en afstappen en ligplaatsen was ook gepauzeerd. Aanleiding voor dit besluit was een uitspraak van de voorzieningenrechter van 17 maart 2023. Daarin oordeelde de rechter dat de verdeelsystematiek voor exclusief verleende op- en afstapplekken, zoals door de gemeente was vastgesteld, aangepast moest worden.
Er zijn op dit moment 42 van dergelijke op- en afstapplekken die bij vier reders in gebruik zijn, veelal gelegen op bewonersluwe locaties, zoals het Open Havenfront en Rokin. Door het openstellen van de markt treden nieuwe rederijen toe. Deze reders hebben geen toegang tot die exclusieve op- en afstapplekken. Het college constateert dat een aantal van die rederijen intensief gebruikmaakt van de openbare op- en afstapplekken in het centrumgebied. Dit leidt op sommige plekken tot overlast.
Meer grip
Een belangrijk beleidsdoel uit de Nota Varen Deel 2 is het verschuiven van het intensieve gebruik van openbare op- en afstapplekken naar exclusieve op- en afstapplekken op bewonersluwe locaties. Ook komen er dit jaar nog zes plaatsen bij om het stadscentrum te ontlasten. Maar ruimte aan het water is schaars in Amsterdam. “Bij de reders die op dit moment gebruikmaken van de exclusieve op- en afstapplekken bestaat grote weerstand tegen herverdeling”, schrijft Scholtes.
Op de schaarse ligplaatsen in Amsterdam wil de gemeente meer grip krijgen. Voor de op- en afstapplaatsen heeft de gemeente inmiddels de contracten ontbonden: tot 2026 mogen de reders nog gebruikmaken van de plaatsen. Daarna gaan nieuwe contracten in.
Dat heeft ook gevolgen voor de huurprijzen, die in de toekomst marktconform moeten zijn. Net als de openbare op- en afstapplaatsen. Deze wijzigingen houden ook in dat er ruimte voor nieuwe intreders gemaakt zal moeten worden op de steigers. Ook de ligplaatsen en het beleid gaan onder de loep en krijgen marktconforme prijzen in de toekomst.
Elektrisch varen
De invoeringsdatum dat vaartuigen binnen de ring van Amsterdam elektrisch moeten varen, blijft vaststaan op 2025. Ook nieuwe bedrijfsauto’s in de binnenstad moeten vanaf volgend jaar uitstootvrij zijn.
In de visie Bezoekerseconomie in Amsterdam 2035 wil de gemeente af van commerciële partijen die in de schaarse publieke ruimte in de binnenstad hun geld verdienen aan ‘plat toeristisch vermaak’: vermaak waarbij geen enkele rekening wordt gehouden met Amsterdammers die in de stad wonen, leven of werken.
Dit betekent dat voor verdienmodellen als ‘all you can drink’ op vaartuigen geen plek meer zou moeten zijn in de stad. Er wordt al langer gekeken om de rondvaartsector onder de horecawetgeving te laten vallen.
Uitgeloot
Er zijn kleine rondvaartreders die stellen dat ze meer dan 50 procent van hun tijd met rechtszaken bezig zijn. De regeldruk is een dagtaak geworden. Een ander heikel punt voor de ondernemers is dat met de beperkte duur van vergunningen de terugverdientijd te kort is voor de grote investeringen die verlangd worden.
Voor wie eenmaal is uitgeloot, is het voorbij; wachten op een volgende ronde is geen optie, vertellen ondernemers. Dan moeten ze zes jaar aan de kant liggen. Volgens hen stimuleert het beleid dat kleintjes opgekocht worden.
Voor anderen is het nu weer willen opheffen van opstapplekken op de Oudezijds Voorburgwal een slechte zaak. Voor de grote bedrijven is het uitstel tot 2026 van de exclusieve steigers een uitkomst. Maar met veel schepen zit je elke twee jaar in onzekerheid voor nieuwe vergunningen. En daarna kunnen ligplaatsen en steigers weer vervallen.
Voor de bedrijfscontinuïteit en investeringen is dit systeem killing. Het lijkt erop dat er pas duidelijkheid komt als alle rechtszaken echt voorbij zijn.
Door Evert Bruinekool
