Wie Antwerpen zegt, denkt al gauw aan de haven, een groot gebied met dokken, kades en sluizen. Maar ook de haven van Zeebrugge wint aan belang. Sinds vorig jaar opereren beide havens onder de naam Port of Antwerp-Bruges. Welke voordelen brengt deze fusie?
De haven van Antwerpen is groot geworden door op- en overslag van uiteenlopende goederen en heeft zich krachtig doorontwikkeld in de containeroverslag, chemie en export. Ook het begrip ‘toegevoegde waarde’ wordt gerekend tot de sterke kanten van deze Vlaamse zeehaven. Zeebrugge is een belangrijke cruisehaven maar vooral ook een overslagpunt voor voertuigen – zelfs vóór de fusie was het wereldwijd de grootste overslaghaven op dit gebied. Als aanlandplaats voor vloeibaar aardgas heeft deze haven inmiddels een aandeel van 15 procent in de totale aanvoer naar Europa.
Tussen stad en haven schittert het 46 meter hoge Havenhuis als een diamant, geslepen tot de rompvorm van een zeilschip. Hier werd na drie jaar onderhandelen de fusie tussen beide havens aangekondigd, en in 2022 gingen de havens van Antwerpen en Zeebrugge daadwerkelijk samen verder. Hiermee was Port of Antwerp-Bruges een feit. In de nieuwe publieke beheersmaatschappij heeft Antwerpen een belang van ongeveer 80 procent, Zeebrugge van bijna 20 procent. Opgeteld zijn de havens goed voor 164.000 directe en indirecte banen. De Vlaamse minister-president Jan Jambon twitterde in 2021: “Het samengaan van de havens van Antwerpen & Zeebrugge is een fantastische zaak voor de economie van Vlaanderen. Veel succes aan Port of Antwerp-Bruges!”
Ambities
Na een jaar werd op de website van de haven geconcludeerd dat de eerste successen geboekt waren, vooral door “de aantrekkingskracht van de eengemaakte haven”. De eenwording zorgde voor “een versnelling in de reeds aanwezige innovatie- en energieambities van beide havenbedrijven”.
Concreet betekent dit onder meer dat men inzet op waterstof, ammoniak en methanol. De aanvoer van LNG in Zeebrugge groeide en de haven is daarmee één van de belangrijke voor gas naar het Europese achterland. Samen werkt men aan een verdere ontwikkeling van de digitale processen in de haven. Containervolumes kunnen evenwichtiger tussen de terminals van beide havens worden verdeeld, om de capaciteit van overslaglocaties optimaal te benutten.
Uit de reacties van de Brugse burgemeester Dirk De fauw, de Antwerpse havenschepen Annick de Ridder en CEO Jacques Vandermeiren van Port of Antwerp-Bruges bleek optimisme over de fusie en vertrouwen in de toekomst van de havens.
Nieuwe Zeesluis
In een reactie op vragen over de nieuwe zeesluis in Zeebrugge reageert woordvoerder Evelyn Tiebos van Port of Antwerp-Bruges: “De nieuwe zeesluis in Zeebrugge is, samen met ECA (Extra Containercapaciteit Antwerpen, een project waarin onder meer een nieuw containerdok gerealiseerd zal worden) in Antwerpen een cruciaal project voor Port of Antwerp-Bruges. De nieuwe sluis zal de nautische toegankelijkheid van de achterhaven van Zeebrugge sterk verbeteren, wat een positief effect zal hebben op het volume goederen dat daar behandeld kan worden. Een stijging in de volumes is uiteraard een goede zaak voor de gehele haven.”
Nu worden in de achterhaven voornamelijk nieuwe auto’s behandeld, legt Tiebos uit. “Dat is altijd al een sterkte geweest voor Zeebrugge, en minder voor Antwerpen. Op dat vlak is een impact daarom niet onmiddellijk te verwachten. Anderzijds wordt door de nieuwe sluis de toegang tot de achterhaven voor lange tijd gegarandeerd. Zowel de regionale als de Vlaamse economie krijgt een boost met de nieuwe sluis. Dus op die manier zal er een positief effect zijn op Antwerpen.”
Vaart ‘buitenom’
Een estuarium is een breed uitlopende riviermonding met getijdewerking; zee- en rivierwater worden vermengd tot brak water. Sinds de ingebruikname van de Oosterscheldekering in 1986 is de Oosterschelde volledig van de Noordzee afgesloten. Het estuarium van de Schelde bestaat zodoende alleen nog uit de Westerschelde.
De estuaire vaart gebeurt hier met versterkte binnenvaartschepen die geschikt zijn om via de Noordzee de Belgische havens Oostende en Zeebrugge aan te doen en ze zo via de Westerschelde te verbinden met onder andere Antwerpen – of zelfs havens aan de Rijn te bedienen. Ook bunkeren in de monding van de Westerschelde wordt gedaan met estuaire schepen.
Om het wegvervoer te verminderen is vervoer over water de beste weg. Een verbetering van het Kanaal Gent-Oostende was door de noodzakelijke aanpassing van de bruggen technisch niet mogelijk. De vaart ‘buitenom’ biedt uitkomst, vooral waar het containervervoer betreft.
Een van de estuaire schepen is de 110 meter lange Deseo van binnenvaartondernemer Patrick Hermans. Met dit innovatieve schip werd in 2021 als proef semi-autonoom gevaren, de ontwikkelingen gaan snel.
Tiebos: “De estuaire vaart heeft aan belang gewonnen sinds de fusie. Voor de fusie was estuaire vaart al een belangrijke modus voor Zeebrugge, om goederen via het water van en naar het hinterland te voeren. Nu speelt ze een nog belangrijkere rol in het kader van de interconnectiviteit, de verbinding tussen de havenplatformen.”
“We besteden er als Port of Antwerp-Bruges dan ook veel aandacht aan. Er wordt bijvoorbeeld verder gewerkt aan een schaalbare verbinding tussen Antwerpen en Zeebrugge. PortConnect heeft een uitgebreide vloot van vijf estuaire containerschepen die nog voldoende capaciteit bieden om een vlotte connectie tussen de beide platformen mogelijk te maken.”
Groene havens
De fusie speelt ongetwijfeld een bijdrage aan de vergroening van de havens, meent Tiebos. “Een voortrekker worden in de energietransitie was namelijk een van de drijfveren van de fusie en is dat trouwens nog steeds. Klimaat, mens en omgeving zijn prioritaire thema’s in het strategisch plan van de nieuwe fusiehaven. De vergroening van het havenbedrijf en havenplatform, inzetten op energietransitie door ons klaar te maken voor het ontvangen van grote hoeveelheden groene moleculen zijn strategische projecten waar sinds de fusie nog meer op wordt ingezet en die positief zullen bijdragen aan de vergroening van de beide platformen”.
Op de eigen website (www.portofantwerpbruges.com) verwoordt de haven die ambitie als volgt: “De missie van de fusiehaven is om de eerste wereldhaven te worden die economie, mens en klimaat met elkaar verzoent.”
Door Chris van Loon
