We zijn het gewend dat onze historische tjalken en klippers het IJsselmeer of de Waddenzee oversteken met grote groepen passagiers aan boord. Deze bijzondere charterschepen wordt momenteel de wind uit de zeilen genomen vanwege de coronacrisis. Het gebrek aan voldoende inkomsten kan de teloorgang van De Bruine Vloot betekenen.
Als in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw schepen als tjalken en klippers niet langer voor vrachtvaart en visserij kunnen worden ingezet, zijn het liefhebbers die het aandurven om deze historische schepen te behouden door ze als charterschepen in te zetten. Uit liefde voor de schepen en voor het varen.
In de jaren daarna wordt menig schip verbouwd tot heus comfortabel zeilschip, andere worden in hun oude glorie hersteld en zeilen rond als authentiek werkschip. Uniek in de wereld overigens, want er is geen ander land dan Nederland waar deze schepen rondvaren. Verzameld onder de naam: De Bruine Vloot, afgeleid van de bruine kleur van de zeilen. Je treft ze op de Waddenzee, het IJsselmeer en de rivieren.
Een jaar niet varen, brengt een schipper in moeilijkheden
Met name in de wintermaanden worden er kosten gemaakt voor het onderhoud en een eventuele restauratie. Dat moet in de zomermaanden worden terugverdiend als vakantiegangers met hun tassen als passagiers meevaren, en dat valt met de huidige coronamaatregelen niet mee. Overheidssteun is er wel, maar vaak niet voldoende. Bovendien hebben de eigenaren te maken met veiligheidscertificaten die ieder jaar moeten worden verlengd. Een jaar niet varen, brengt hen dan al in moeilijkheden.
Bij het failliet gaan van het charterbedrijf, is vaak ook het schip verloren. Dat kan de mooiste historische schepen overkomen en er is geen wettelijke bescherming van de schepen, iets waar schippers en liefhebbers al tientallen jaren voor pleiten.
Volgens kenners is een noodfonds belangrijk om komende winter de schepen voor de ondergang te behoeden. Onderhoud moet worden gepleegd om volgend seizoen weer volop te kunnen varen en het cultureel erfgoed op deze manier te behouden.
Op 9 juni van dit jaar gingen lagen 175 schepen voor Pampus. Het doel was aandacht vragen voor De Bruine Vloot. Het speciale noodfonds moet de eerste drie maanden van het seizoen waarin er niet gevaren werd, compenseren. Ook al wordt er nu wel weer gevaren, dat is vaak maar met een derde van het aantal mogelijke passagiers. Een kleine groep van bijvoorbeeld scholieren met een Eastpak rugzak of Micmacbags vaart mee.
Buitenlandse kranten schreven over de problemen van ons varend historisch erfgoed
Dat het werkelijk om prachtig historische cultureel erfgoed gaat, hebben we als Nederlanders vaak niet eens in de gaten. De Amerikanen weten het wel. De New York Times kopte op 9 juni, na de actie van De Bruine Vloot: ‘Coronavirus Takes Wind Out of Historic Dutch Fleet’s Sails’. Ook kranten uit Zuid-Amerika, Duitsland en Polen besteedden er aandacht aan.
Het gaat om schepen die zo’n honderd tot honderdvijftig jaar oud zijn en waarvan de schipper de kosten voor onderhoud en restauratie nauwelijks nog kan dragen, schreven de kranten. Bijkomend struikelblok is dat volgens de actievoerders de schepen voor een nieuw certificaat moeten voldoen aan de eisen van een nieuwbouwschip, wat zowel technisch als financieel onhaalbaar is. Een noodfonds alleen kan de vloot niet redden. Er is een actie gestart waarvoor een petitie kan worden getekend: Red de Hollandsche Zeilvloot.
