De Deense Eurocommissaris van Mededingingsbeleid Margrethe Vestager staat bekend als een fel tegenstander van staatssteun, maar ze heeft aangekondigd de regels voor subsidie aan binnenhavens te versoepelen.
Staatssteun voor investeringen in binnenhavens zal volgens haar voorstel worden vrijgesteld van het onderzoek in het kader van EU-staatssteunregels. Als reden daarvoor geeft zij aan dat havens belangrijke infrastructuur zijn voor economische groei en regionale ontwikkeling.
De Europese Commissie werkt aan een uitbreiding van de algemene groepsvrijstellingsverordening (AGVV) om ‘niet-problematische investeringen’ in havens te vergemakkelijken en strategische investeringen in infrastructuur te bevorderen. Die herziening staat op de planning voor het voorjaar van 2017.
Beperkte concurrentie
Mede aan de basis van dit beleid lag een position paper van de Europese organisatie voor binnenhavens European Federation of Inland Ports. EFIP stelt onder andere dat binnenhavens een belangrijke rol voor de regio kunnen spelen, maar daarbij wel afhankelijk zijn van de aanwezigheid van goede vervoersinfrastructuur. Onderlinge concurrentie tussen binnenhavens is beperkt. Er zijn daarom ook vrijwel geen specifieke problemen met staatssteun, die doorgaans goed verenigbaar is met de geldende regels.
De vrijstelling zou in overeenstemming zijn met het overige beleid van de Europese Unie voor vervoer, emissiereductie en modal shift. Secretaris Lijdia Pater-De Groot van de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens legt op de website van de NVB uit waarom: “EFIP is van mening dat investeringen in binnenhaveninfrastructuur, zoals de algemene toegang tot havens en bepaalde voorzieningen, niet het potentieel hebben om binnen de EU concurrentie tussen de binnenhavens te beïnvloeden. Dit moet daarom niet worden beschouwd als staatssteun, mits de infrastructuur op open, transparante en niet-discriminerende wijze beschikbaar is voor geïnteresseerde gebruikers.” Hierdoor zou het voor binnenhavens mogelijk worden om voor kleinere projecten steun te ontvangen tot een bedrag van 10 miljoen euro.
Stelling tegen zeehavens
Vestager vindt dat verzelfstandigde havenbedrijven in de zeehavens vennootschapsbelasting moeten afdragen. Tegen Nederland neemt ze daarom krachtig stelling. Nederland verleent de zeehavens ontheffing. Vestager wil dat dit ongedaan gemaakt wordt. Dat moet 1 januari 2017 geëffectueerd zijn.
Vestager heeft ook aan Frankrijk en België dringend gevraagd maatregelen te nemen tegen hun steun aan havens. Maar zij krijgen meer tijd. De situatie in Duitsland wordt ook onderzocht door de Europese Commissie.
Volgens een onderzoek van RHV-Erasmus Universiteit en Ecorys in opdracht van het Nederlandse ministerie van I&M ondersteunen de overheden van België en Duitsland hun zeehavens door investeringen in haveninfrastructuur en het afdekken van tekorten. Rotterdam zou als gevolg daarvan – volgens dit onderzoek – jaarlijks een miljoen TEU aan lading mislopen.
