De invoering van de Binnenvaartwet vorig jaar betekende op een aantal terreinen een verschuiving van strafrechtelijke naar bestuurlijke handhaving. De controle op de vaar- en rusttijden en de bemanningssterkte is sindsdien geen taak meer van De Waterpolitie maar van de Inspectie Verkeer en Waterstaat en Rijkswaterstaat. 2010 was een overgangsjaar; sinds 1 januari van dit jaar richt de Waterpolitie zich meer en meer op andere taken, passend in de vijf operationele thema’s van het Korps landelijke politiediensten waaronder de Waterpolitie valt.
De beslissing om de handhaving van de Binnenvaartwet voortaan bestuurlijk te doen, is een politieke keuze, die past in een bredere maatschappelijke ontwikkeling. Het heeft als consequentie dat de Waterpolitie niet meer controleert op naleving van de vaar- en rusttijden en de bemanningssterkte. IVW, Rijkswaterstaat en de havenbeheerders van Rotterdam en Amsterdam hebben nu die bevoegdheid.
Controles
Het hoofd van de Waterpolitie, Peter van Haasteren, is er niet gelukkig mee. Hij maakt zich zorgen over de gevolgen voor de veiligheid op het water. “Als zich de komende jaren meer ongelukken voordoen, gaan wij een signaal afgeven”, zegt de commissaris. “Dit is niet nieuw: ik roep het al drie jaar. Ook Tweede Kamer-leden en onze partners van Rijkswaterstaat en IVW weten dat. Het mag niet ten koste van de veiligheid gaan.”
Peter van Haasteren: “Als zich de komende jaren meer ongelukken voordoen, gaan wij een signaal afgeven.” (foto MGR)
Beroepsschippers krijgen de Waterpolitie dus minder vaak aan boord. De varende hermandad controleert overigens nog wel; onder andere op alcohol, gevaarlijke stoffen en vervoer van afval. “Als collega’s aan boord komen, mogen ze niet optreden als ze bijvoorbeeld zien dat er iets mis is met de brandblusser.” De Waterpolitie wordt ook ingeschakeld bij aanvaringen en ongevallen. Experts van de dienst onderzoeken dan de oorzaak.
Maakte de Waterpolitie proces-verbaal op voor een overtreding van de Vaar- en rusttijdenwet, dan oordeelde het Openbaar Ministerie wat de consequenties waren. Constateert een IVW- of Rijkswaterstaat-medewerker een overtreding, dan komt die bij het boetebureau van de IVW terecht. Dat beslist of en welke boete wordt opgelegd.
Opsporing
De wereld verandert en het Korps landelijke politiediensten speelt daar op in. Een voorbeeld van de veranderingen is de geweldstoename. “Al valt die op het water mee ten opzichte van de weg en het spoor”, aldus Van Haasteren. Zeker bij de beroepsvaart doet zich nauwelijks agressie tegenover gezagsdragers en huldiensten voor. “Dat zijn zelfstandig ondernemers en die reageren toch anders dan een deel van de mensen uit de recreatievaart.”
De omslag die de Waterpolitie doormaakt is samen te vatten als: ‘van toezicht naar opsporing’. Het KLPD heeft vijf operationele thema’s: (inter)nationaal knooppunt voor informatie en analyse, bestrijding van zware en georganiseerde criminaliteit en terrorisme, toezicht op en opsporing van verkeersstromen, operationele ondersteuning en bewaken en beveiligen. Daarin draait de Waterpolitie mee. Bijvoorbeeld bestrijding van transportcriminaliteit en overlast op recreatiewateren, ondersteuning van de regiopolitie op wateren buiten de hoofdtransportassen, het leveren van ME’ers, inzetten van vaartuigen ter ondersteuning van arrestatieteams en bij evenementen.
Bezuinigingen
Ook het KLPD ontkomt niet aan de bezuinigingen van het kabinet-Rutte. “Maar dat gaat niet ten koste van het personeel”, zegt Van Haasteren. “De minister (van Veiligheid en Justitie: Ivo Opstelten, red.) heeft gezegd dat er juist meer blauw op straat moet komen. Door minder bureaucratie.” Er werken 350 mensen bij de Waterpolitie. Nog eens dertig zijn momenteel in opleiding.
Ook de 21 groepen van de Waterpolitie, die geconcentreerd zijn langs de hoofdtransportassen en de kust, blijven gehandhaafd. Het hoofdbureau in Dordrecht gaat echter dicht. De zestig medewerkers verhuizen in 2012 of 2013 naar Driebergen – waar ook de top van het KLPD al zit – en komen samen in één gebouw met de centrale afdelingen van de spoorwegpolitie en de verkeerspolitie.
