Varen met vleugels – het kan. O-foil vertaalde het vleugelprincipe waarmee dieren zich zo efficiënt voortbewegen naar techniek. Het resultaat is een innovatief voortstuwingssysteem voor schepen: een brede vleugel die op en neer beweegt en zo stuwkracht genereert. Het duurzame alternatief voor de scheepschroef levert tot 50 procent brandstofbesparing op. De techniek komt sinds 1 januari 2014 in aanmerking voor de fiscale Energie Investeringsaftrek. Dubbel voordeel voor de schipper dus: minder energiekosten én belastingvoordeel.
De Triade is het eerste schip met O-foil.
‘Eigenlijk is al honderd jaar bekend dat het vleugelprincipe voor efficiëntere beweging zorgt dan een schroef’, vertelt Patrick Heuts van het jonge bedrijf O-foil dat systemen met vleugelvoortstuwing ontwikkelt. ‘Lange tijd bleef het mechanisch lastig uitvoerbaar. We hebben het concept erg moeten versimpelen om de vleugelbeweging technisch te kunnen nabootsen.’
‘Inmiddels is er meer aandacht voor de techniek en doen ook universiteiten er onderzoek naar. Verder dan het bouwen van een schaalmodel gaan zij meestal niet. Wij houden ons echt bezig met de industriële kant; zorgen dat de techniek op grote schaal werkt en – niet onbelangrijk – ook verkoopbaar is.’
Diepgang
De huidige binnenvaart maakt eigenlijk gebruik van te kleine schroeven, vertelt Heuts. ‘De diameter is te klein voor de stuwkracht die de schroef moet leveren. De rivier heeft maar een bepaalde diepgang en de schroef mag niet onder het schip uitsteken. De zeevaart heeft geen last van die dieptebeperking en gebruikt hele grote langzaam draaiende schroeven – veel efficiënter.’
Voor de binnenvaart is vleugelvoortstuwing een betere oplossing. ‘Door het oppervlak in de breedte te vergroten creëer je meer stuwkracht zonder de diepgang te belemmeren. Daarom focussen we op de binnenvaart, daar valt nog veel te winnen op efficiëntie en kosten.’
Vorig jaar ging het eerste schip met vleugelvoortstuwing van O-foil te water: het ms Triade. Het achterschip werd vanaf het ruimschot volledig vernieuwd. Heuts: ‘Je kunt de schroef van een bestaand schip niet zomaar vervangen door een vleugel, er is een hele systeemtransformatie nodig. Daarom vervangen we het hele achterschip, dat is financieel interessanter dan ombouwen.’
De praktijk blijkt zoals altijd weerbarstiger dan de theorie. ‘Bij het introduceren van een nieuwe technologie loop je altijd tegen dingen aan. Tijdens de bouw heb ik nog details van het ontwerp gewijzigd. De marktintroductie van vleugelvoortstuwing is er, maar we staan nog aan het begin van de optimalisatiecyclus.’
Potentie
Die ontwikkelpotentie maakt de techniek veelbelovend, vindt Hendrik Alkema van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl, het voormalige Agentschap NL). ‘De schroef is uitontwikkeld. Het is een prima techniek, maar er is vrijwel geen rendementsverbetering meer te behalen.’
‘Vleugelvoortstuwing is vrij van veel beperkingen. De beweging creëert minder wervelingen onder water en is efficiënter. Eerdere pogingen om vleugelvoortstuwing voor schepen mogelijk te maken vonden geen navolging omdat ze complexer waren. Dat maakt een techniek kwetsbaar. De techniek van O-foil is robuust en gaat niet ten koste van de diepgang. Dat is voor de binnenvaart erg belangrijk, maar ook voor zeevaart zie ik mogelijkheden.’
Duurzaam ondernemen
Duurzaamheid biedt ondernemers kansen om te innoveren en nieuwe markten aan te boren. Met als resultaat economische groei, winst voor het milieu én een groen imago. Ondernemers met duurzame ambities kunnen terecht bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. De rijksdienst stimuleert innovatie en duurzaam ondernemen, biedt financiering, kennis en partners. RVO.nl attendeert beleidsmakers ook op belemmerende wetten en regels, zodat ondernemers kunnen ondernemen.
Fiscaal voordeel
Door de efficiëntere aandrijving bespaart vleugelvoortstuwing tot wel 50 procent brandstof op een schroef. Terecht staat de techniek sinds dit jaar op de Energielijst met energiezuinige maatregelen waarvoor ondernemers Energie Investeringsaftrek (EIA) kunnen aanvragen bij RVO.nl.
Alkema behandelt met veertig collega’s zo’n 15.000 tot 20.000 aanvragen per jaar van ondernemers uit alle sectoren. ‘Ook voor andere technieken kan de binnenvaart EIA aanvragen, zoals energiezuinige scheepsmotoren, spudpalen en schroefasgedreven generatoren. Ook als een techniek niet specifiek op de energielijst staat, maar wel aantoonbaar energie bespaart, kun je EIA aanvragen. De techniek moet dan voldoen aan de generieke besparingsnorm voor transportmiddelen.’
Erkenning
Dat vleugelvoortstuwing in aanmerking komt voor de EIA is goed nieuws voor O-foil. ‘Het is erkenning voor onze techniek’, zegt Heuts. ‘We hebben er zelf niet direct profijt van, maar de scheepseigenaar wel. De EIA verlaagt de drempel om te investeren, hopelijk gaan wij dat merken.’
Na die eerste grote investering levert de techniek al snel economisch voordeel op, zegt Alkema. “Een 86-meter-schip verbruikt jaarlijks 200.000 tot 300.000 liter brandstof. Als je daarop de helft bespaart, scheelt dat enorm in de portemonnee: zo 80.000 euro per jaar. Ik hoop dat Rijkswaterstaat het goede voorbeeld geeft en schepen met vleugelvoortstuwing bestelt.’
Tweede leven
Niet alleen nieuwe schepen zijn gebaat bij vleugelvoortstuwing, de techniek geeft bestaande schepen een tweede leven. Heuts: ‘Er gaan schepen naar de sloop die nog een prima voorschip hebben. Met een nieuw achterschip met vleugelvoortstuwing kunnen die zo nog vijftig jaar mee. We kunnen de bestaande vloot moderniseren.’
Aan potentie en interesse geen gebrek, nu moet O-foil nog de kans krijgen. ‘Mensen wachten het liefst tot de techniek volwassen is, maar zo ver moet het eerst komen. Iemand moet bereid zijn en durf hebben om te investeren. We bevinden ons nu in de zogenoemde valley of death: we hebben bewezen dat vleugelvoortstuwing werkt, nu moet de markt het nog oppikken.’
(Imke Hamacher,
in opdracht van RVO.nl)
Energie Investeringsaftrek
De Energie Investeringsaftrek (EIA) is een fiscale regeling waarmee de overheid investeringen in energiebesparende bedrijfsmiddelen en duurzame energie stimuleert. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland voert de regeling uit in opdracht van het ministerie van Economische Zaken. Met de EIA kunnen ondernemers 41,5 procent van de investeringskosten van energiebesparende maatregelen aftrekken van de fiscale winst. Daardoor betalen zij minder inkomsten- of vennootschapsbelasting. Het netto EIA-voordeel is ongeveer 10 procent van de investeringskosten.
In de brochure Energielijst 2014 staan alle bedrijfsmiddelen die in aanmerking komen voor de EIA. De energielijst, het digitale meldingsformulier via eLoket, voorbeeldprojecten, nieuwsberichten en het jaarverslag zijn te vinden op www.rvo.nl/eia.
Naast de EIA kunnen bedrijven gebruikmaken van de Milieu Investeringsaftrek (MIA) en de Vamil (willekeurige afschrijving milieu-investeringen), een soortgelijke regeling voor milieuvriendelijke technieken, zoals hybride scheepsmotoren of milieuvriendelijke scheepshuid. Meer informatie: www.rvo.nl/miavamil.
