Rijkswaterstaat, de universiteiten van Delft, Wageningen en Nijmegen, Deltares en belangenorganisaties voor de beroepsvaart en (sport)visserij gaan samen de eigenschappen en de effecten onderzoeken van de langsdammen in de Waal.
Vrijdag 26 juni hebben vertegenwoordigers van de acht organisaties daar een samenwerkingsovereenkomst ondertekend. Het gezamenlijke onderzoek moet onder andere inzicht geven of het zinvol is om in de toekomst op meerdere plekken in de Nederlandse rivieren kribben te vervangen door langsdammen.
Minder kans op overstroming
Het afgelopen jaar heeft Rijkswaterstaat langsdammen aangelegd in de Waal (tussen Wamel en Ophemert). Een langsdam is een nieuw fenomeen in de Nederlandse waterbouw. Het is een parallel aan de stroomrichting lopende dam.
Met de langsdammen is ter plekke een ingrijpende herinrichting van het zomerbed van de rivier gerealiseerd. In plaats van één hoofdgeul zijn er twee parallel stromende geulen: een brede hoofdgeul voor de scheepvaart en een forse oevergeul. Doordat langsdammen met oevergeulen parallel aan de stroomrichting van de rivier lopen, vindt het water bij hoog water makkelijker zijn weg dan bij kribben. Het risico op overstroming neemt hierdoor af.
Vaardiepte
Het idee achter de aanpassing van de Waal langsdammen is dat daar vele positieve effecten uit voortkomen. Onder andere door het unieke mechanisme om het rivierwater te verdelen tussen de beide geulen. In de langsdammen zitten openingen, die te vergroten of te verkleinen zijn. Rijkswaterstaat verwacht dat de langsdammen ook een gunstig effect hebben op de laagwaterstanden, de vaardiepte voor de scheepvaart, de ontwikkeling van flora en fauna, de waterhuishouding (tegengaan van verdroging), het rivierbeheer en onderhoud (stoppen van de daling van de rivierbodem en verminderen van baggerinspanning).
Effecten
Of die effecten – naast hoogwaterveiligheid – ook daadwerkelijk optreden en in welke mate, dát gaat Rijkswaterstaat nu samen met de zeven partners onderzoeken. Daar is drie jaar voor uitgetrokken.
Het intensieve onderzoeksprogramma telt vijf thema’s:
- techniek
- natuurontwikkeling
- beleving van burgers en beroepsgroepen
- beheer en onderhoud
- kosten en (indirecte) baten.
Als het aan Rijkswaterstaat ligt kunnen de onderzoeksresultaten als basis dienen om in de toekomst ook op andere plekken in het rivierengebied een herinrichting met langsdammen te realiseren.
Sceptisch
De acht organisaties werken ieder vanuit hun eigen belang mee aan het onderzoek. Joke Cuperus, hoofdingenieur-directeur Rijkswaterstaat Oost-Nederland, zegt: ‘De samenwerking tussen Rijkswaterstaat, kennisinstellingen en belangenorganisaties in het onderzoek naar de eigenschappen en effecten van de langsdammen is uniek voor het Nederlandse rivierengebied. Het is voor het eerst dat Rijkswaterstaat met deze partijen samenwerkt in één project. Daarnaast verenigt deze alliantie tussen acht partners diverse vormen van kennis, die ieder op zijn eigen wijze gaat bijdragen aan een innovatieve en duurzame herinrichting van de rivier.’
Kees de Vries, directeur van BLN-Koninklijke Schuttevaer legt uit waarom de binnenvaartorganisatie actief meedoet. ‘We willen graag nauw betrokken zijn bij het project Langsdammen. Onze leden zijn sceptisch. Hoe kun je er nog korter op zitten dan door een samenwerking aan te gaan?’
