Aan boord van de politieboot worden de papieren van de bunkertanker bestudeerd.
Deze week heeft de Zeehavenpolitie in samenwerking met de KLPD, Douane, Inspectie Leefomgeving en Transport (ILenT, voorheen IVW) en het Havenbedrijf drie dagen lang een grote controleactie in de Rotterdamse haven gehouden, waarbij de focus lag op de lading van bunkerschepen en de vaardocumenten. Het komt regelmatig voor dat op bunkerschepen afvalproducten worden vermengd met stookolie alvorens die aan zeeschepen worden geleverd. Op meer dan 15 schepen werden onrechtmatigheden aangetroffen, hoewel niet alle betrekking hadden op de lading.
Al jaren komen er klachten binnen over de brandstof die aan de zeescheepvaart wordt geleverd. Die zeeschepen krijgen problemen met hun motoren als de stookolie stoffen bevat die er niet in mogen zitten. Er zijn zeker honderd meldingen binnengekomen van zeeschepen waarvan de motor stilviel als gevolg van de kwaliteit van de geleverde bunkerolie. In die stookolie zijn onverbrandbare materialen teruggevonden zoals zware metalen.
Bij de controleactie van 8 tot en met 10 mei wordt het verschil gemeten tussen de hoeveelheden die in de documenten staan en de werkelijke lading. Van monstername heeft men af gezien. Daarvoor duurt het nakijken van de monsters te lang. Wel werden stuwplannen en Douanedocumenten met elkaar vergeleken en werd er gepeild in de tanks.
De politie gaat aan boord van tanker.
Misstanden
De Binnenvaartkrant voer donderdagmorgen mee met de politie. Aan boord van de P4 bevonden zich de schippers Bob Wiegman en Frans Bianchi, Maarten de Klerk en Tim Tichelaar, ADN-expert. Tevens was aan boord hoofdrechercheur Pierre Winkelman, die hoofdverantwoordelijk is voor de onderzoeken die uit deze actiedagen volgen.
De insteek van deze actie is namelijk om misstanden op te sporen en aan te pakken. Met een schikking, dagvaarding of als dat nodig blijkt, een strafrechterlijk onderzoek. Dit in tegenstelling tot eerdere acties die gericht waren op het signaleren van het probleem. De papieren die van de gecontroleerde schepen komen, worden gekopieerd en uitgewisseld met de voor deze dagen centrale post van de politie aan het Dullaertplein in Rotterdam, in het gangboord van de politieboten wel ‘de denktank’ genoemd.
Tikkeltje nerveus
“Het is niet de dominee die aan boord komt”, antwoordt Bob Wiegman op de vraag of de bemanning soms gespannen reageert als de politiemensen onverwacht aan boord stappen. Er is helaas bij velen ook wel aanleiding om een tikkeltje nerveus te worden. Van de 20 schepen die tijdens deze driedaagse actie aan het begin van de derde dag waren gecontroleerd door de Zeehavenpolitie, bleken er bij 15 zaken niet in orde te zijn. Dat varieert van het verstrekken van een niet correcte tewerkstellingsvergunning voor Filipijnse matrozen tot regelrechte fraude met de lading.
En dat laatste is het doel van de actie van de Zeehavenpolitie. Maar voor de duidelijkheid: niet alleen de fraude, ook de wijze waarop dit tot stand is gekomen, wordt uitgebreid onderzocht. De overige Processen Verbaal worden omschreven als ‘bijvangst’. De politiemensen nemen aan boord serieus alle papieren door en als er iets aan boord lijkt niet helemaal te deugen, dan worden net zo lang gespit tot de onderste steen boven is. Vandaar dat een bezoekje aan een bunkerschip in de haven gemiddeld zo’n drie uur in beslag neemt.
De snelle boot vaart als verkenner door de haven.
Planning
Er was van tevoren een selectie van schepen gemaakt door de regie in het politiecentrum aan het Dullaertplein. Die selectie is gebaseerd op vooronderzoek, op informatie verzameld uit eerdere strafrechtelijke onderzoeken, informatie over eerdere overtredingen en van andere instanties.
Maar planning of niet, in een afgeleide bedrijfstak als de scheepvaart staat niets van tevoren vast en weet de bemanning van een politieboot als die vertrekt uit de Sint Jobshaven ’s morgensvroeg niet waar of welk schip zal worden bezocht. De ogen van de politie zijn zo’n dag onder andere de bemanningsleden van een snelle boot (Rigid-hulled Inflatable Boat ofwel Rhib) die als een verkenningsvaartuig door de haven kruist en doorgeeft waar welke schepen liggen te laden, lossen of gewoon voor de kant liggen.
Op heterdaad
Hoewel van tevoren geen ruchtbaarheid aan de actie was gegeven, gaat het niet alleen om ‘op heterdaad betrappen’. Het doornemen van de ladinggegevens kan ook de voorgaande reizen betreffen. Sterker nog: het kan van doorslaggevend belang zijn te weten wat de vorige lading was, omdat een schip bijvoorbeeld niet zomaar afval mag vervoeren en zeker niet tegelijk met bijvoorbeeld stookolie.
Bij één van de geverbaliseerde schepen bleek een lading in februari tweemaal te zijn afgeleverd, eenmaal in Rotterdam en eenmaal in Antwerpen. Het ging om duizenden tonnen stookolie en vermoed wordt dat hier afval bij gemengd is geweest. Wie voor het ‘blenden’ van ladingsoorten verantwoordelijk is en wie hiervan hebben geprofiteerd, dat is aan de recherche om uit te zoeken. De hele controleactie is een initiatief van het rechercheteam van de Zeehavenpolitie, onder leiding van Pierre Winkelman, gezamenlijk met coördinator Hans Tuinder en hoofd van de varende politiemensen, Herman Verweij.
Matrozen
Het kan bij de Filipijnse matrozen zomaar het geval zijn dat ze binnenkort op het vliegtuig terug naar de Filipijnen worden gezet. “Aanvankelijk leek alles in orde te zijn”, vertelt Tim Tichelaar. “Er waren TWV’tjes en verblijfvergunningen en er was een arbeidscontract.”
Alles werd gekopieerd en aan de back office van de politie gezonden. Daar bleek al spoedig dat de TWV’s (tewerkstellingsvergunningen) niet rechtsgeldig waren. “Het zijn nu Filipijnen, een aantal jaren geleden waren het Polen en Tsjechen, voordat die landen bij de EU kwamen. Nu zie je steeds vaker ook Tsjechische kapiteins met uitstekende papieren, ook voor het vervoer van ADN-goederen.”
Hoofdrechercheur Pierre Winkelman kijkt mee met de controle.
Recherche
De recherche in de haven telt 60 medewerkers van wie er 40 rechercheur zijn. De dienst kent drie terreinen: incidenten, zware criminaliteit en de probleemgerichte opsporing.
Pierre Winkelman: “Twee hebben een PV gekregen wegens valsheid in geschrifte. Bij drie bleken de documenten niet juist te zijn opgemaakt. Eén schip vervoerde afval terwijl het alleen stookolie mocht vervoeren, een ander had van een bepaald product 5 ton ingenomen en 10 ton afgeleverd bij verschillende adressen in Rotterdam en Antwerpen. En bij één zijn chemicaliën aangetroffen in de lading, die alle sporen van afvalstoffen hebben uitgewist. Uiteindelijk zijn er drie gevallen doorgespeeld aan de recherche en twee zijn er met foute Douanedocumenten geverbaliseerd.”
Kwetsbaar
De papierwinkel bij de afvalverwering is een kwetsbare plek in de scheepvaart. Tim Tichelaar: “Je kunt aan de vervoersdocumenten, losverklaringen, bunkerafleveringen en tanktabellen zien dat er afval is bijgemengd, als de leveringen meer tonnen laten zien dan er officieel geladen is. Al deze papieren dienen de schippers te allen tijde te kunnen laten zien over de voorafgaande drie maanden.”
Het is een ingewikkelde materie voor de opspoorders, met alle spelers die er in de verkoop- en handelskolom zitten van de bunkerolie, van maatschappijen, raffinaderijen en handelaren tot en met de vervoerders. Het is ook niet altijd meteen duidelijk wie er wat heeft gedaan met de producten. Het kan bij (moderne) schepen die zelf in de tanks kunnen blenden, niet helemaal worden uitgesloten dat de schipper en/of scheepseigenaar hier een actieve rol in heeft gespeeld.
Controle van een klein stookolieschip.
Wakker
Het te controleren 110 bij 11,45 meter grote schip, gebouwd in 2009, blijkt al eerder met de politie te maken te hebben gehad dit jaar, maar aan boord lijkt alles in orde. Lijkt, want wat uiteindelijk uit de ‘naar de denktank’ opgestuurde ladingpapieren moet blijken, is tijdens het bezoek natuurlijk nog niet duidelijk. De bemanning is niet blij met de komst van de politie. “Niet dat we iets te verbergen hebben”, zegt de 34-jarige kapitein-eigenaar van de dubbelwandige tanker, “Maar we waren vannacht om half vijf pas vastgemaakt hier en we hadden wel liever willen blijven slapen.”
Bob Wiegman heeft daar wel begrip voor. “Als het niet nodig is, laten we mensen rusten.” Het liep deze dag wat anders, en uiteindelijk kunnen de mensen aan boord er wel om lachen. Ze moesten ook nog een blaastest doen. “Dat doen we standaard, maar ik heb nog nooit meegemaakt dat op deze manier iemand op drinken werd betrapt. Daar is deze sector toch te professioneel voor geworden.”
De controle wordt toch over het algemeen wel ervaren als positief, ondanks het hoge aantal overtredingen.
